نمونه‌ای از چور و چپاول آثار باستانی توسط تنظیم‌های جهادی
- رده: گزارش‌ها
- نویسنده: تِم مک‌گیرک
- منتشر شده در پنج شنبه، 18 ثور 1399
ویرانی بت‌های بودا توسط جانیان طالبی در حضور جاسوسان آی‌اس‌آی.
تنظیم‌های جهادی که با پول امریکا و عربستان سعودی و ایران پرورش یافته بودند در اولین روزهای یورش بر کابل گذشته از هر جنایت و بربریت، به چور و چپاول تمام ساختمان‌های دولتی، کارخانه‌ها، مکاتب، فروشگاه‌ها و دکاکین، خانه‌های مردم و از جمله موزیم کابل و ساحات باستانی دیگر نیز پرداختند. این خاینان بر علاوه کمایی پول‌های افسانوی از درک فروش این آثار، به امر آی‌اس‌آی به تاریخ پرافتخار افغانستان نیز ضربه زده و پس از آن برادران طالبی شان نیز به همان ویرانی ادامه داده و بت‌های بودای بامیان را ویران کردند.
در ذیل ترجمه گزارشی از غارتگری‌های چپاولگران تنظیم‌های جهادی را می‌خوانیم که گوشه اندکی از این تبهکاری‌ها را برملا می‌سازد.
فروش آثار باستانی جهت تمویل جنگ
نویسنده: تِم مک‌گیرک
منبع نشر: روزنامه «دی اندیپندنت»
تاریخ نشر: ۲۵ ثور ۱۳۷۱
مترجم: سمیر
این روزها، جنگجویان افغان با مجسمه‌های سنگی پول بیشتری نسبت به تجارت همیشگی موادمخدر و سلاح شان کمایی می‌کنند. در آستانه تسخیر کابل توسط شورشیان، باستان‌شناسان در هراس اند که گنجینه‌های گرانبها از موزیم‌ها و ساحات باستانی به یغما خواهند رفت. برخی از تنظیم‌های مسلح، حتا پیش از این که به تازگی واشنگتن و مسکو اعلام کنند که پس از جنگ ۱۳ ساله دیگر به هر دو سو اسلحه نخواهند داد، برای پرداخت مصارف جنگی شان دست به چپاول زیارت‌گاه‌های باستانی بودا زده‌اند.
پروفیسر محمد حلیم، رییس بخش باستان‌شناسی در تکسیلا که ساحه‌ای مهمی در پاکستان است، می‌گوید:
«مجسمه‌های بودایی از افغانستان ارزش بالاتر نسبت به هیرویین دارند. قاچاقبران بهای دقیق این آثار عتیقه را می‌دانند.»
طعمه اصلی برای جنگجویان افغان در موزیم کابل نهفته است که گفته می‌شود باارزش‌ترین آثار دور نخست بودایی را داراست. نانسی دوپری، باستان‌شناس و نویسنده کارشناس در بخش افغانستان می‌گوید:
«آوازه‌هایی اند که این مجموعه با خروج شوروی‌ها پیشاپیش دزدی شده‌اند، اما این شایعه‌ای بود جهت نگهداری آنها. اکنون اگر تهاجم بزرگی بر شهر کابل صورت گیرد، مطمینا که مورد دستبرد عده‌ای قرار خواهد گرفت.»
این آثار باستانی چپاول‌شده عمدتا از طریق دکان‌های افغان‌ها در بازار تلافروشی پشاور به فروش می‌رسند. یک فروشنده دروازه پنهانی‌ای را در داخل دکان‌اش گشود که به درون اتاق مملو از سرهای پیکره‌ها و سنگ‌های کندن‌کاری‌شده دور بودایی باز می‌شد. هرچند برخی شان جعلی بودند، ولی دیگران چنین می‌نمودند که از دیوارهای معابد کنده شده‌اند.
باستان‌شناس خارجی‌ای در پشاور که بنابر ترس جان‌اش نمی‌خواهد نامی از وی گرفته شود می‌گوید:
«اغلب افغان‌ها آغاز تاریخ را پس از آمدن اسلام به این کشور می‌پندارند. مجاهدین این چیزها را نمونه بت‌پرستی دانسته و بخشی از فرهنگ خود نمی‌پندارند. آنان بدین تصور اند که اگر از درک آن پولی به دست بیاورند از همه چیز بهتر است.»
این بقایای سلطنت بودایی گندهارا -که از قرن اول قبل از میلاد تا قرن هشت بعد از میلاد افغانستان، کشمیر و شمال پاکستان را در نوردیده بود- ارزش زیادی برای کارشناسان الهیات دارند. در این قلمرو باستانی و غنی، فلسفه و هنر یونان -از طریق اسکندر کبیرـ و هندی‌ها با هم گره خورده بودند. وقتی راهبان گندهارا درباره خدایان یونان پی بردند، برای نخستن بار، آنان وجود بودا را در پیکر انسانی ترسیم کردند. تا آن زمان، آموزه‌های بودا نسبت به پیکر انسانی وی ارزش بالاتر داشت.
هنگام جنگ‌های داخلی، چپاولگران مغاره‌ها، زیارتگاه‌ها و صومعه‌هایی را به تاراج بردند که زمانی بودایان مسالمت‌جوی گندهارا در آنها زندگی می‌کردند. انتقال این آثار عتیقه به پاکستان دشوار نیست چرا که در تمام مناطق مرزی این کشور مردم قبایلی زندگی می‌کنند و قوانین علیه قاچاق آثار باستانی به ندرت عملی می‌گردند.
پروفیسر حلیم در ماه گذشته اظهار داشت:
: «خیلی شگفت‌انگیز که ببینی در این اواخر قاچاقبران چقدر فعال شده‌اند. در سال گذشته فقط یکی دو قضیه داشتیم، اما در دو ماه اخیر کارمندان گمرک پاکستان در میدان‌هوایی چهار محموله عجیم را توقیف نموده‌اند.»
او می‌گوید که خریداران عمده جاپانی‌ها و سپس امریکایی‌ها و آلمان‌ها اند. در بازار پشاور، یکی از فروشندگان آثار عتیقه افغانستان مجسمه‌ای برنجی به ارتفاع قد یک انسان مربوط دور بودایی را که قدمت آن به قرن چهار بعد از میلاد برمی‌گردد و در یکی از مزارع مناطق قبایلی به شدت محافظت می‌شد، در بدل ۵۰۰ هزار دالر امریکایی به فروش گذاشته بود.
فروشنده‌ای دیگری با اغراق می‌گفت که به تازگی‌ها مجسمه‌ای با وزن یک تن را به خریدار ایتالیایی به ارزش ۲۳۰ هزار دالر به فروش رسانیده است. فروشنده‌ای از افغانستان می‌گوید که با پرداخت رشوه به مقامات ریاست آثار باستانی پاکستان توانسته تا سند صدور اثر عتیقه را به دست آورد:
«توانستم تا مجسمه دور بودا را تا درب خانه خریدار برسانم. همان کار را در هر قسمت دنیا که بخواهی برای خودت نیز انجام داده می‌توانم.»
