رُزا پارکس، زن شجاعی که نماد عدالتخواهی سیاهان شد

: رده: مقالات; نویسنده: نوید نابدل; منتشر شده در پنج شنبه، 11 قوس 1395

در تاریخ مبارزاتی سیاهان امریکا، اول دسامبر روز مهمی به شمار می‌رود. در سال ۱۹۵۵ زنی به نام رُزا پارکس (Rosa Parks) در همین روز با یک حرکت به ظاهر ساده اعتراضی بذر مقاومت و مبارزه را کاشت که آغازگر جنبش حقوق مدنی سیاهان تحت رهبری مارتین لوتر کینگ گردیده به بسا قوانین نژادپرستانه نقطه پایان گذاشت.

روز اول دسامبر ۱۹۵۵ در شهر مونتگمری ایالت آلابامای امریکا، رُزا خسته از کارش برگشته سوار بس شهری می‌شود. طبق قوانین آن زمان، چوکی‌های سفیدپوستان و سیاهان مجزا بوده، سیاهان مجبور بودند در قسمت عقبی سرویس‌های شهری بنشینند. رُزا در قطار اول بخش سیاهان می‌نشیند، چند ایستگاه بعد مرد سفید سوار می‌شود اما چون کرسی‌های سفیدها همه پر بودند، راننده از سیاهان می‌طلبد که قطار اول را برای آن مرد رها کنند. دو تنی که در کنار رُزا نشسته بودند، از جا برمی‌خیزند، اما او در برابر این رسم ضدانسانی مقاومت کرده با وجود اصرار راننده جایش را رها نمی‌کند. این عمل او به پولیس گزارش داده می‌شود که همان روز بازداشت و جریمه می‌شود.

بس شهری شماره ۲۸۵۷ که مقاومت رزا از آن آغاز گشت امروز در موزیم هینری فورد نگهداری می‌شود.

اما حرکت شجاعانه او به زودی رسانه‌ای شده وجدان‌های خفته را بیدار می‌سازد و نهایتا اعتراضات گسترده در امریکا اوجگیر می‌شوند. سیاهان برای مدت یک سال جنبش تحریم بس‌های شهری را راه می‌اندازند که در نتیجه، محکمه‌ای جداسازی کرسی‌ها را غیرقانونی اعلام می‌دارد.

لوحه یک رستورانت در ایالت تگزاس امریکا که در موزیم ملی حقوق مدنی نگهداری می‌شود: «ورود سگ‌ها، رنگین‌پوستان و مکسیکویی‌ها ممنوع»

این نخستین دستاورد مبارزه سیاهان بود که بعد تحت رهبری مارتین لوتر کینگ به جنبش وسیع و سراسری مبدل گشت. در نتیجه ایستادگی سیاهان، در سال ۱۹۶۴ قانون حقوق مدنی تصویب و هرگونه تبعیض‌نژادی در امریکا ممنوع اعلام گردید.

قبل از موفقیت این جنبش، در بیشتر ایالت های امریکا، قوانین سخت و جابرانه‌ای علیه رنگین‌پوستان نافذ بود. سیاهان در مکاتب جداگانه درس می‌خواندند، در پارک‌هایی که مخصوص سفیدها بود حق گشت و گذار نداشتند، در رستورانت‌های سفیدها حق داخل شدن نداشتند، حتی در اکثر مکانها زینه و نل آب سیاهان مجزا بود.

۱۹۵۰: دستشویی جداگانه سیاهان و سفیدها در ایالت کارولینای شمالی امریکا.

رُزا که آغازگر موج عدالت‌خواهی برای سیاهان گشته بود، شهرت جهانی یافته به نماد مبارزه ضدنژادپرستی بدل گشت. در سال‌های بعد او رسما از سوی کنگره امریکا لقب «مادر جنبش آزادی» داده شد و جوایز فراوانی بدست آورد. او که در سال ۲۰۰۵ درگذشت، نخستین زن سیاه‌پوست در تاریخ امریکا بود که در ساختمان کپیتل هیل در واشنگتن دفن شد.

هرچند امریکا شاهد نخستین رییس جمهور سیاهپوست در تاریخش بود، اما ستم و بی‌عدالتی در برابر رنگین‌پوستان هنوز پابرجاست که طی سال‌های گذشته ما شاهد خیزش‌های خشماگین آنان در شهرهای مختلف امریکا بودیم.

مبارزه عدالت‌خواهانه سیاهان امریکا در دهه شصت و هفتاد میلادی با حرکت‌های مسلحانه «حزب پلنگان سیاه» وارد فاز جدیدی گردید که سیستم حاکمه را سراسیمه و وادار به عقب‌نشینی‌های معینی ساخت.