تاریخچه توحش امریکا در گواتیمالا
- رده: مقالات
- نویسنده: کاوه عزم
- منتشر شده در شنبه، 28 سنبله 1394
جمهوری گواتیمالا کشوری کوچک در امریکای مرکزی است که حدود ۱۳ میلیون نفوس دارد و از جمله دهها کشوریست که زخم‌های تجاوز، چپاول و جنایات دولت امریکا را در تاریخش ثبت نموده است. قبل از کودتای نظامی ١٩٥٤ حکومت دست‌نشانده امریکا تحت رهبری دیکتاتور بزرگ اوبیکو در آنجا تسلط داشت که این سرزمین را به زندان زحمتکشان و دهقانان مبدل نموده بود. عساکر امریکایی و صاحبان پرقدرت شرکت «یونایتد فروت» (۱) زمین‌های دهقانان را مصادره و تمامی بنادر و شرکت‌های کشتی‌رانی را مطلقا در تصاحب داشتند. مردم بی‌نوای گواتیمالا در بدل مزد ناچیز ۳۵ سنت روزانه و سال یکبار رخصتی مجبور به کار بسیار شاق در مزارع کیله بودند و تعداد کثیری در اثر شدت گرمی و کار به تحلیل رفته می‌مردند. این وضع مردم را به ستوه آورد تا این که در سال ١٩٤٤ به رهبری خوان خوزه آروالو حکومت نظامی اوبیکو سقوط و جمهوری دموکراتیک برپا می‌گردد.
آروالو در اولین فرصت با اصلاحات ارضی، زمین‌های مصادره شده را از چنگ «یونایتد فروت» درآورده در اختیار دهقانان بی‌بضاعت قرار داد. یکی از بنادر را نیز آزاد نمود که از آن پس تمامی کشورهای امریکای لاتین توانستند از طریق آن صادرات و واردات شان را ادامه دهند؛ در هر ایالت یک مکتب زراعت اعمار نمود؛ کار اجباری و قانون مزد کم لغو و به جای ١٦ الی ٢٠ ساعت کار، قانون ٨ ساعت را عملی کرد؛ برای نخستین بار برای زنان زمینه تحصیل و رای فراهم گردید؛ دولت بند برق و سرک‌های متعدد احداث نمود و....
این اصلاحات باعث شد که حکام امریکایی و صاحبان شرکت «یونایتد فروت» او را «کمونیست» بنامند. ریچارد پیترسن، سفیر امریکا در گواتیمالا که یکی از میلیونرها و صاحب تیاتری نیز به شمار می‌رفت، از این اقدامات آروالو به شدت خشمگین بود. وی طی نامه‌ای نام هشت تن از «کمونیست»ها را که در دولت فعال بودند به رییس‌جمهور فرستاده درخواست اخراج آنان را نمود. آروالو در جوابش نوشت: «دولت گواتیمالا به اندازه کافی بزرگ و نیرومند است و خود اختیار استخدام و اخراج افراد را دارد. هر فردی که وظایفش را به درستی انجام دهد، می‌تواند شغلش را حفظ کند.»
سند عملیات‌های سی.آی.ای برای سرنگونی جاکوب اربنز
این جواب آروالو باعث شد که امریکا کار ساخت شفاخانه بزرگی را در پایتخت آن کشور متوقف کند. ولی دولت دموکراتیک گواتیمالا از این امر متاثر نشده به جای آن جهت رفع نیازمندی‌های اهالی فقیر، در تمامی قریه‌جات و ایالات شفاخانه‌های کوچک تاسیس نمود. دولت گواتیمالا می‌کوشید با استفاده درست از منابع سرشار طبیعی کشور نیاز مردم را برآورده سازد ولی سی.آی.ای و پنتاگون از دسیسه و تخریب دست برنداشته و از طریق «یونایتد فروت» به مخالفان دولت آروالو اسلحه می‌فرستادند و کارگران را به اعتصاب تشویق می‌کردند. این وضع باعث هرج و مرج در گواتیمالا شد و در سال ١٩٥٠ بعد از استعفای آروالو وزیر دفاع جاکوب اربنز جاگزین وی گردید.
جاکوب اربنز به راه آروالو ادامه داد. زمین‌های متباقی «یونایتد فروت» را نیز مصادره نمود و در میان پنج‌صد هزار دهقان توزیع کرد. امریکا از این کار به خشم آمد و از دولت گواتیمالا خواست که در مقابل زمین‌های مصادره شده به «یونایتد فروت» پول بپردازد. ک. بیلز در کتاب «امریکای لاتین دنیای انقلاب» می‌نویسد:
«وزارت خارجه امریکا، حق مصادره این اموال را پذیرفت، ولی در عوض از دولت گواتیمالا خواست طبق قرارداد منصفانه‌ای قیمت آنها را به طور نقدی بپردازد. این "قرارداد منصفانه" تنها، در مورد "یونایتد فروت" به پانزده میلیون دالر می‌رسید. اربنز در برابر امریکا پایداری کرد و توضیح می‌داد که مالکان خارجی نمی‌توانند استثناء باشند.»
جاکوب اربنز (Jacobo Árbenz) کوشید مردمش را به رفاه برساند اما دولت جنایتکار امریکا رژیمش را نابود کرد.
سیاست مستقلانه و آزادیخواهانه، اربنز را نیز در محاصره شدید قرار داد. دولت امریکا تمامی قراردادها و برنامه‌های خود را فسخ و تحریم‌های شدید اقتصادی بر این کشور وضع نمود که در نتیجه منابع عایداتی آن که از صادرات کیله و قهوه بود قطع شد. اربنز به ناچار از چکسلواکی خواستار کمک شد. امریکا با استفاده از این فرصت و تبلیغات وسیع علیه دولت گواتیمالا و «کمونیست» خواندن اربنز، توطئه اشغال نظامی را می‌چید. سی.آی.ای، «کتاب سفید» را علیه اربنز و دولتش منتشر کرد که چیزی نبود جز دروغ و افترا. نویسنده «امریکای لاتین دنیای انقلاب» در این مورد چنین می‌نگارد:
«از نظر امریکایی‌ها کمونیست کسی بود که علاوه بر خیانت به منافع آنها، در انتخابات حزب کارگر گواتیمالا شرکت و یا نام‌نویسی کرده باشد یا عضو سازمانی صلح‌طلب و از امضاکنندگان اعلامیه‌ای در مخالفت با آزمایش‌های اتمی باشد، به شوروی و چین سفر کرده باشد(...)، اتحادیه کارگری و دهقانی تشکیل داده یا دست یک کمونیست را فشرده باشد.»
جنگ در گواتیمالا از ١٩٦٠ الی ١٩٩٦ ادامه یافته و جمعا بیش از دوصدهزار کشته بر جا گذاشت که مسوول ٩٣ درصد این کشتارها امریکا و دولت دست‌نشانده‌اش بود.
طی این دوران سی.آی.ای ٤٨٠ نفر درنده‌خو را آموزش داده تسلیح و تمویل نمود و برای تبلیغات ضد دولتی یک چینل رادیویی نیز براه انداخت. از عملکرد امریکا با وضوح دیده می‌شد که برای حمله آماده است. اربنز در سال ١٩٥٣ مدارک مفصلی در مورد برنامه تهاجم نظامی امریکا بر کشورش، وجود انبارهای اسلحه در کشتزارهای «یونایتد فروت» و طرز ارسال اسلحه از نیکاراگوا و هندوراس به گواتیمالا را به سازمان ملل فرستاد و خواستار حمایت شد اما این نهاد هیچ توجهی به مدارک مذکور ننمود.
علت اصلی مخالفت امریکا با اربنز و تهاجم نظامی به گواتیمالا مصادره زمین‌های «یونایتد فروت» بود. دولت امریکا از طریق این کمپنی سلاح و پول به مخالفان دولت کیوبا و سایر کشورهای امریکای لاتین می‌فرستاد.
جنایات ریوس مونت، دست‌نشانده امریکا در گواتیمالا
بازهم در کتاب «امریکای لاتین دنیای انقلاب» می‌خوانیم:
«چون تمامی روزنامه‌های امریکای لاتین، تهاجم امریکا را که تنها علت آن حمایت از "یونایتد فروت" بود محکوم کردند، امریکا فوراً محاکمه‌ای علیه این شرکت بزرگ برپا کرد تا ظاهر فریب‌دهنده خود را حفظ کند. ولی هیچ‌کس فریب نخورد. در آن دادگاه هم هرگز اقامه دعوا علیه "یونایتد فروت" نشد.»
سی.آی.ای به تاریخ ١٨ جون ١٩٥٤ گواتیمالا را اشغال و کارلوس کاستیلو آرماس رییس پیشین «مکتب جنگ» در گواتیمالا را به حیث رییس‌جمهور جدید آن کشور مقرر نمود. آرماس فرد دیکتاتور و خون‌خوار بود و در اولین اقدام تمامی طرفداران دولت اربنز، افراد تحصیل‌کرده و روشنفکران را به نام کمونیست تیرباران کرد. او با تاسیس کمیته‌ای جهت شناسایی و محاکمه «کمونیست‌ها»، هفتاد هزاز نفر را به جرم کمونیست بودن زندانی و اعدام کرد که اکثریت زندانیان لادرک شدند. دولت آرماس زمین‌های دهقانان را دوباره غصب و به «یونایتد فروت» تحویل داد. مکتب‌های زراعتی را مسدود و شرکت‌های دولتی را خصوصی کرد.
١٩٩٦: جنگهای داخلی گواتیمالا
طی همین سال‌ها مقاومت مردمی و مبارزات چریکی اوج گرفت. «ارتش چریکی بی‌نوایان» به وجود آمد که دوصد و هفتاد هزار عضو داشت. امریکا و دولت دست‌نشانده آن در گواتیمالا بخاطر خاموش کردن آتش مبارزه دست به سرکوب شدید چریک‌ها زدند. در سال ۱۹۷۰ «یو.ایس.اید» نزدیک به ۳۰ هزار تن پولیس را آموزش داد تا مبارزان «مایا» (دهقانانی که بخاطر بدست آوردن زمین‌های خود پیکار می‌کردند) را نابود کنند. بر اساس کتاب «کشتن امید» (Killing Hope)، ریوس مونت دیکتاتور نظامی و نوکر امریکا قتل‌عامی به راه انداخت که ظرف یک دهه منجر به از بین رفتن تمامی مخالفانش گردید. ویکتوریا سنفورد در کتاب «رازهای دفن‌شده: حقایق و حقوق بشر در گواتیمالا» می‌نویسد که مسوولیت این قتل‌عام به‌دوش «یو.ایس.اید» است زیرا این نهاد کمک مالی و تسلیحاتی در اختیار پولیس گذاشت.
با وجود جنایت و توطئه و انواع فشارها، چریک‌ها به مبارزه خود ادامه دادند تا بالاخره در سال ١٩٩٦ دولت گواتیمالا مجبور به مذاکره و صلح شد. این جنگ‌ها از ١٩٦٠ الی ١٩٩٦ ادامه یافته و جمعا بیش از دوصدهزار کشته بر جا گذاشت که مسوول ٩٣ درصد این کشتارها امریکا و دولت دست‌نشانده‌اش بود.
تصاویر و اسامی افرادی که در جریان جنگهای داخلی گواتیمالا ناپدید و یا کشته شدند.
گواتیمالا در نقشه
در سال ١٩٩٩ بل کلنتن، رییس جمهور وقت امریکا ضمن دیدار از گواتیمالا، بصورت نمایشی از مردم آنجا بخاطر براندازی حکومت اربنز معذرت‌خواهی نمود. و در سال ٢٠١١ دولت خود این کشور از پسر اربنز بخاطر اتهامات و کودتا علیه او عذر خواست.
اما امروز هم با گذشت نزدیک به ٢٠ سال از جنگهای داخلی گواتیمالا، امریکا در آنجا حضور داشته و جهت سرکوب مبارزان امریکای لاتین از طریق این کشور به شبه‌نظامیان کمک مالی و تسلیحاتی می‌فرستد.
۱ـ «یونایتد فروت» در سال ۱۸۹۹ توسط دو شرکت بزرگ امریکایی تاسیس گردید که کوشید صادرات کیله را در انحصار خود گرفته و به کمک دولت امریکا در مدت کم بر بنادر تجارتی کشورهای امریکای لاتین تسلط حاصل نماید. «یونایتد فروت» در گواتیمالا از نفوذ و قدرتی برخوردار بوده که حتی رییس‌جمهور و وزاری کابینه را انتخاب می‌کند. در زمان دیکتاتوری «اوبیکو» از پرداخت مالیه به حکومت سرباز زد و مزد کارگران را تا ۳۰ سنت پایین آورد. در سال ۱۹۵۰ عاید سالانه این شرکت ۶۵ میلیون دالر (دو چند عاید دولت گواتیمالا) بود.
