معرفی مختصر چند زن مبارز و پیشرو
- رده: دیدگاه حزب
- نویسنده: حزب همبستگی افغانستان
- منتشر شده در سه شنبه، 13 حوت 1392
در طول تاریخ، زنان پیشرو برای رهایی و شکستن زنجیرهای ستم و اسارت نقش برازنده‌ای ادا کرده‌اند. فرهنگ حاکم مردسالار همیشه این قهرمانی‌ها را زیر زده و تاریخ به پای مردان رقم خورده است. اما حقیقت این است که زنان همیشه برای رسیدن به دنیای عاری از تبعیض و بی‌عدالتی دوشادوش مردان به پیکار بی‌امان علیه زورمندان مبادرت ورزیده اند. آنان خون شان را نثار و یا قلم و صدای شان را شمشیر کرده سینه و مغز ستمگران را نشانه گرفته‌اند. زنان مبارز و ستم‌ستیز زیادی وجود داشته و دارند که با رزم و شهامت شان ثبت صفحات درخشان تاریخ گردیده اند. در آستانه «روز جهانی زن» چند تن از این زنان را مختصرا معرفی می‌کنیم که بر اساس سال تولد رده‌بندی شده‌اند.
الیزابت دیمتریف (Elisabeth Dmitrieff)
(۱ نومبر ۱۸۵۱ – ۱۹۱۰ یا ۱۹۱۸) زن فیمینست روسی‌تبار و فعال در کمون پاریس بود. دیمتریف برای نشریه پیشرو «جنبش مردم» قلم می‌زد و در جریان کمون در ۱۱ اپریل ۱۸۷۱ «اتحادیه زنان» را بنا نهاد. اما پس از شکست کمون به روسیه فرار کرد و بالاخره در سایبریا یکجا با شوهرش که یکی از تبعیدیان روسی بود، تا آخر عمر زندگی کرد.
کلارا زتکین (Clara Zetkin)
(۵ جولای ۱۸۵۷ – ۲۰ جون ۱۹۳۳) زن مبارز و فعال سیاسی آلمان که برای حقوق مساوی زنان مبارزه می‌کرد. پس از چندین خیزش زنان در جهت احقاق حقوق شان در امریکا و اروپا، در ۱۹۱۱ زتکین اولین روز جهانی زنان را برپا نمود. برعلاوه آن، زتکین از ۱۹۲۰ تا ۱۹۳۳ عضویت پارلمان آلمان (رایشتاگ) را نیز داشت.
ملکه ثریا طرزی (Soraya Tarzi)
(٢٤ نومبر ۱۸۹۹ - ۲۰ اپریل ۱۹۶۸) دختر محمود طرزی و همسر غازی امان‌الله خان اولین زن افغان بود که در محضر عام برقع از چهره برداشت. ملکه ثریا برای دفاع از حقوق زنان، فعالیت‌های مستمری نمود که از جمله تلاش‌هایش می‌توان کار در بخش تعلیم و تربیه زنان را ذکر کرد. در ۱۹۲۶، در سخنرانی‌اش به مناسب هفتمین جشن استقلال افغانستان گفت: «...تمام ما [زنان] باید برای پیشرفت ملت ما کار کنیم و این بدون داشتن علم امکان‌پذیر نیست.» در ۱۹۲۶ در جریان سفرش یکجا با شاه امان‌الله خان به اروپا، پوهنتون آکسفورد درجه تحصیلی افتخاری را به او اعطا کرد.
اتیلیا روستیچیلی (Attilia Rusticelli)
(۱ اکتوبر ۱۹۲۱ - ۱۵ اکتوبر ۱۹۴۴) زن پارتیزان ایتالوی و مبارز ضد فاشیزم که در جریان جنگ جهانی دوم توسط نازی‌ها تیرباران شد. روستیچیلی مربوط خانواده فقیر از شمال ایتالیا و عضو «غند ۶۳ گریبالدی» (گروه پارتیزان‌های ایتالوی) در «گروه دفاعی زنان» بود و مسوولیت پخش نشریات مخفی را به عهده داشت که در اکتوبر ۱۹۴۴ توسط نازی‌ها دستگیر و تیرباران گردید.
نوال السعداوی (Nawal El Saadawi)
متولد ۲۷ اکتوبر ۱۹۳۱، زن نویسنده مصری با شهرت جهانی است. نوشته‌هایش بر پنج نسل زن و مرد مصری و عرب تاثیرگذار بوده و راه را برای دگراندیشی، آزادی و انقلاب باز نموده است. برای بیشتر از چهار دهه از مظالم حمکرانان سیاسی و مذهبی مصر رنج برد که منجر به زندان، تبعید، سوءقصد به جانش و محاکمه او گردید. در ۲۰۱۱ در جریان بهار عرب در میدان تحریر حضور فعال داشت و خواهان نصاب درسی سیکولار در مصر شد. او به مثابه یکی از زنان فعال و مبارز ضد بنیادگرایی اسلامی، رهروان زیادی دارد.
مرسیدیس سوسا (Mercedes Sosa)
(۹ جولای ۱۹۳۵ - ۴ اکتوبر ۲۰۰۹) خواننده زن ارجنتاینی است که لقب «صدای بی‌صدایان» را گرفته بود. سوسا با ریشه موسیقی فولکلور ارجنتاین و سردمدار «جنبش آهنگ نوین» امریکای لاتین در تمام این قاره و کشورهای متعدد دیگر شهرت دارد. با کودتای نظامی در این کشور و روی‌کار‌آمدن دولت خونخوار «خورخه بیدلا»، سوسا پس از تلاشی و دستگیری در جریان یکی از کنسرت‌هایش که با فشارهای جهانی رها شد، مجبور به تبعید به پاریس و مادرید گردید. سوسا ۵ جایزه «گرامی لاتین» و جایزه‌های متعدد دیگر موسیقی را کسب نمود و ۴۰ البوم از خود به جا گذاشت.
هایدی تامارا بانکی بیدر (Haydée Tamara Bunke Bider)
(۱۹ نومبر ۱۹۳۷ – ۳۱ اگست ۱۹۶۷) که بیشتر به «تانیا چریک» مشهور است، نقش مهمی در جنبش‌های انقلابی کشورهای آمریکای لاتین داشت. او تنها زنی بود که در گروه چریکی به رهبری چه‌گوارا تا آخرین نفس رزمید. گروه چریکی تانیا که از گروه اصلی به فرماندهی چه‌گوارا به طور اتفاقی جدا شده بود، مورد کمین ارتش بولیوی، دست‌نشانده سی.آی.ای، قرار گرفت و تانیا اولین کسی بود که در اثر اصابت گلوله جان باخت.
جون باییز (Joan Baez)
متولد ۹ جنوری ۱۹۴۱، خواننده و آهنگساز و یکی از فعالان جنبش ضدجنگ در امریکا است. در کنار تلاش در جنبش مدنی امریکا، باییز حمایتش را از جنبش ضدجنگ ویتنام اعلام نمود. باییز با گیتارش همیشه صدای مظلوم‌ترین مردم جهان را بلند کرده به دفاع از آنان برخاسته است. در زمان اشغال عراق، با جنبش ضدجنگ عراق پیوست و این جنگ ناعادلانه را تقبیح نمود. در این اواخر حمایتش را از جنبش مردم ایران علیه جمهوری اسلامی و جنبش پارک گزی ترکیه نیز اعلام نمود.
لیلا خالد (Leila Khaled)
متولد ۹ اپریل ۱۹۴۴، زن فلسطینی‌ای است که عضویت «جبهه مردمی برای آزادی فلسطین» را داشت و در دو واقعه طیاره‌ربایی نقش عمده ایفا نمود و باعث گردید که جهانیان به جنایات دولت اسراییل در فلسطین توجه بیشتر کنند. لیلا خالد می‌گوید جنایات دولت اسراییل او را به چنین کاری واداشت.
اشرف دهقانی (Ashraf Dehghani)
متولد سال ۱۹۴۸ است که عضویت «سازمان چریک‌های فدایی خلق ایران» را داشت و در ۱۹۷۱ توسط دولت خونخوار رضا شاه پهلوی دستگیر و در زندان برای عقاید سیاسی‌اش مورد شکنجه و تجاوز جنسی قرار گرفت. بالاخره موفق به فرار از زندان شد و خاطراتش را از زندان مخوف شاه در کتابی به نام «حماسه مقاومت» نوشت که نه تنها مایه الهام مقاومت برای دگراندیشان ایران بلکه افغانستان نیز است.
لیلا قاسم (Leyla Qasim)
(۱۹۵۲ - ۱۲ می ۱۹۷۴) از کردستان عراق بود و عضویت «حزب دمکرات کردستان» را نیز داشت. بنابر مبارزه‌اش برضد دولت بعث و به اتهام دسیسه قتل صدام حسین در ۱۹۷۰ گرفتار، زندانی و شکنجه گردید و بالاخره طی یک محاکمه ساختگی همراه با چهار همرزم دیگرش محکوم به اعدام شد. امروز لیلا قاسم درمیان مردم کردستان به حیث یک زن قهرمان شناخته می‌شود که زنان و دختران زیادی با گرفتن تفنگ راه او را پی گرفته‌اند.
مرضیه احمدی اسکویی (Marzia Ahmadi Oskoei)
زن مبارز ایرانی که شعر می‌سرود و می‌نوشت و درمورد زندگی رقت‌بار طبقات محکوم ایران بخصوص کارگران کوره‌پز تهران تحقیقات گسترده و نادر را انجام داد. در دوران پوهنتون، رهبری محصلان را به عهده داشت که یکبار زندانی هم گردید و بالاخره بعد از مبارزات فراوان با گروه دیگر به «سازمان چریک‌های فدایی خلق ایران» پیوست. در میان دوستانش به مرجان مشهور بود. سرانجام در ۶ ثور ۱۳۵۳ در یک درگیری نابرابر در مقابل مزدوران «ساواک» قهرمانانه مقاومت مسلحانه نموده قبل از اینکه توسط دشمن اسیر شود با خوردن کپسول سیانور به زندگیش پایان می‌دهد و همزمان مورد رگبار پیاپی قرار می‌گیرد. زندگی و مرگ حماسی، او را به نماد مقاومت و ایستادگی زنان ایران بدل نمود.
مینا (Meena)
(٢٧ فبروری ۱۹۵۶ - ۴ فبروری ۱۹۸۷) زن مبارز افغان بود که نخستین سازمان سیاسی زنان در افغانستان به نام «جمعیت انقلابی زنان افغانستان» (راوا) را بنیان گذاشت و برای ده سال رهبری آن را به عهده داشت. مینا در سازماندهی تظاهرات مکاتب دختران کابل علیه دولت مزدور روس که طی آن ناهید و وجیهه به شهادت رسیدند نقش مهم بعهده داشت. او نخستین زنی بود که در کنار مبارزه در برابر متجاوزین روسی و مزدوران خلقی و پرچمی‌اش، خطر توحش بنیادگرایی را گوشزد نموده می‌گفت باید جنبش را از لوث باندهای خونخوار اخوانی پاک نمود ورنه مردم ما روزهای تیره‌تری را تجربه خواهند کرد. مینا بالاخره در یک توطئه مشترک «خاد» و باند گلبدین در شهر کویته پاکستان به شهادت رسید و زنده نماند که صحت این پیش‌بینی داهیانه‌اش را ببیند.
ناهید صاعد (Naheed Sahed)
(۲ اگست ۱۹۶۱ - ۲۹ اپریل ۱۹۸۰) از نخستین شهدای تظاهرات متعلمان علیه ستمکاران خلقی ـ پرچمی بود. در بهار ۱۳۵۹ اعتراضات و خیزش‌ها در مقابل اشغال‌گران روسی آغاز شد و در ۹ ثور ۱۳۵۹، ناهید با هزاران زن و مرد دیگر با شعار «روس‌ها از ملک ما بیرون شوید / ورنه غرق رودبار خون شوید» به سرک‌های شهر کابل ریختند و دولت جانی ببرک کارمل با گلوله از آنان استقبال نمود. در این میان ناهید صاعد و وجیهه خالقی که در پیشاپیش تظاهرات روان بودند در ٩ ثور ١٣٥٩ به شهادت رسیدند و نام‌های شان جاویدانه شد.
سکینه جانسز (Sakine Cansiz)
(۱۹۵۸ - ۹ جنوری ۲۰۱۳) زن کردی‌ای که یکی از بنیانگذاران «حزب کارگران کردستان» بود. جانسز در سال‌های ۱۹۸۰ توسط دولت ترکیه دستگیر و مورد شکنجه قرار گرفت. پس از رهایی در کنار شرکت در مبارزات مسلحانه علیه دولت مستبد ترکیه که بخصوص حقوق کردها را وحشیانه لگدمال می‌نمود، مسوولیت نظامی بخش زنان این حزب را نیز به عهده گرفت. او برای پیشبرد امور جهانی این حزب به اروپا رفت و در معرفی جنبش حق‌طلبان خلق کرد در سطح جهانی نقش مهمی ادا نمود. بالاخره طی یک دسیسه سازماندهی‌شده توسط دولت ترکیه با دو زن همرزمش در ٩ جنوری ٢٠١٣ در فرانسه به قتل رسید.
آرونداتی رای (Arundhati Roy)
متولد ۲۴ نومبر ۱۹۶۱، نویسنده و فعال سیاسی هندی است که بیشتر برای کتابش «خدای چیزهای کوچک» شناخته می‌شود. این کتابش جایزه مشهور «بوکر» را نیز از آن خود کرد. خانم رای برای موضعگیری‌های قاطع‌اش علیه سیاست‌های نیولیبرالیستی سرمایه‌داری شهرت دارد و از مدافعان سرسخت رنجبران در سراسر جهان به شمار می‌رود. او به خاطر ایستادگی‌اش در برابر ستم و بی‌عدالتی بارها مورد تهدید و فشار قرار گرفته است.
تسلیمه نسرین (Taslima Nasrin)
متولد ۲۵ اگست ۱۹۶۲، نویسنده و فعال حقوق زنان از بنگله‌دیش است. در ۱۹۹۴ پس از نوشته‌هایی علیه بنیادگرایان مذهبی، تکفیر گردید و چندین ملا حکم قتل او را دادند و گفتند که اگر نسرین برای نوشته‌هایش معذرت بخواهد و تمامش را بسوزاند، بخشیده خواهد شد ولی نسرین مصمم‌تر از پیش به مبارزه‌اش ادامه داد و هنوزهم در تبعید به سر می‌برد. در ۲۰۰۵، زمانی که در یکی از محفل‌های بنگله‌دیشی‌ها در امریکای شمالی شعرش برضد جنگ استعمارگرانه دولت امریکا به نام «امریکا» را می‌خواند توسط افراد محافظه‌کار به پایین از ستیج کشانیده شد. نسرین هنوزهم به مبارزه برای سیکولاریزم، آزادی بیان، حقوق زنان و حقوق بشر از طریق نوشته‌ها و لکچرهایش ادامه می‌دهد.
پولن دیوی (Phoolan Devi)
(١٠ اگست ۱۹۶۳ - ۲۵ جولای ۲۰۰۱)، زن هندی که به «ملکه راهزنان» شهرت یافته بود. دیوی مربوط یکی از کاست‌های پایین این کشور یعنی ملاحان بود که وقتی هنوز کودک چندساله‌ای بیش نبود مجبور به ازدواج با مردی به مراتب بزرگ‌تر از خودش شد ولی از خانه آن مرد فرار نمود و به خانه خود برگشت. راهزنان حاکم محلی و پولیس به او تجاوز گروهی نمودند ولی دیوی تفنگ برداشت و رهبری یک گروه مسلح را به عهده گرفت و شروع کرد به انتقام‌گیری و نابودی خان‌های محل و دیگرانی که علیه خودش و زنان دیگر جنایت روا داشته بودند. بالاخره سلاح‌اش را به پولیس تسلیم کرد و پس از سپری‌کردن سال‌ها زندان، در انتخابات شرکت نموده عضویت پارلمان را کسب نمود اما خان‌ها که عقده عمیقی از او به دل داشتند به تاریخ ٢٥ جولای ٢٠٠١ او را ترور کردند.
ملالی جویا (Malalai Joya)
متولد ۲۵ اپریل ۱۹۷۸، زن مبارز افغان که در اولین لویه جرگه قانون اساسی علیه جنایت‌کاران جنگی سه دهه صدا بلند نموده جو ترس وحشت مقابل آدمکشان را شکست. جویا باوجود تهدید و چندین سوءقصد به جانش، بی‌هراس به مبارزه ادامه داد و در سپتامبر ۲۰۰۵ با بیشترین رای از ولایت فراه به پارلمان راه یافت و خواب جنایت‌کاران را در اینجا نیز حرام کرد تا این که بنابر افشاگری‌هایش از پارلمان اخراج گردید. جویا پارلمان را به «طویله» تشبیه نموده دلیل رفتنش را فقط افشاگری از درون خوانده می‌گفت می‌کوشد از این تربیون به نفع مردم مظلومش استفاده نماید. در این جریان خانم جویا به چهره ملی و جهانی تبدیل گردید و جوایز متعددی را از آن خود کرد و در سطح جهان به حیث نماد ضدجنگ و ضدبنیادگرایی شناخته می‌شود.
کامیلا بیاخو (Camila Vellajo)
متولد ۲۸ اپریل ۱۹۸۸، زن مبارز شیلیایی است که در ۲۰۱۱ رهبری اعتراض‌های محصلان شیلی در مقابل سیاست‌های ناعادلانه آموزشی دولت این کشور را داشت. رسانه‌های جهان لقب تاثیرگذارترین زن سده ۲۱ در شیلی را به او دادند و در جریان نظرسنجی نشریه «گاردین»، بیاخو لقب «انسان سال» را از آن خود کرد.
