مکالمه تلفنی تره‌کی با صدراعظم شوروی در باره قیام هرات
- رده: از صفحات تاریخ ما
- نویسنده: بوریس گروموف
- منتشر شده در شنبه، 23 حوت 1393
سرکوب وحشیانه قیام ۲۴ حوت هرات، از صفحات ننگین تاریخ حاکمیت نوکران روس می‌باشد. جنرال بوریس گروموف، قومندان عمومی قوای روسی در افغانستان، در کتابش «ارتش سرخ در افغانستان» که توسط عزیز آریانفر به فارسی برگردانی شده، اسنادی از جریانات پس پرده این ماجرا را به تفصیل نقل کرده‌است که با مرور آنها به میزان وابستگی و اتکای سران جانی خلقی‌ـ‌پرچمی به مسکو پی می‌بریم.
با خیزش مردم هرات در حوت ۱۳۵۷ نور محمد تره‌کی و حفیظ‌الله امین از مقامات شوروی بار بار درخواست اعزام نیروی نظامی به افغانستان را کردند که در ابتدا از سوی مقامات شوروی رد شد.
در صفحات۱۷ تا ۲۴ این کتاب تحت عنوان «زرهپوش‌ها را با هواپیما بفرستید»، مکالمه تلفنی میان الکسی کاسیگین (صدراعظم شوروی) و نورمحمد تره‌کی درباره قیام هرات و اوضاع عمومی افغانستان آمده‌است که به وضوح نشان می‌دهد، چگونه سران خلقی‌ـ‌پرچمی بی‌شرمانه و با تاکید از باداران شان دعوت به مداخله و سرکوب مردمی را می‌کردند که علیه نوکرمنشی‌ها و جنایات شان برخاسته بودند.
نورمحمد تره‌کی در گفتگوی تلفنی با الکسی کاسیگین که بدون هیچ‌گونه کم و کاستی نشر می‌گردد، اظهار می‌دارد که گره افغانستان را می‌توان و باید با اسلحه شوروی گشود.
نویسنده: جنرال بوریس گروموف | مترجم: عزیز آریانفر
منبع: کتاب «ارتش سرخ در افغانستان»
کاسیگین: به رفیق تره‌کی بگویید که من می‌خواهم از سوی رفیق برژنف و اعضای دفتر سیاسی به وی درود فراوان بفرستم.
تره‌کی: بسیار سپاسگزارم.
کاسیگین: سلامت باشید رفیق تره‌کی، بسیار خسته نباشید.
تره‌کی: نه، من خسته نمی‌شوم، امروز جلسه شورای انقلابی بود.
تره‌کی در کنار بادار روسی‌اش، برژنیف، در ۱۹۷۸
کاسیگین: بسیارخوب است. خیلی شادمانم. رفیق تره‌کی ممکن است اوضاع افغانستان را شرح دهید.
تره‌کی: اوضاع خوب نیست. رو به خرابی دارد. طی یک ماه و نیم گذشته از سوی ایران نز دیک به ۴۰۰۰ نفر نظامی با لباس غیرنظامی به افغانستان فرستاده شده‌اند. حالا تمام لشکر ۱۷ پیاده به علاوه واحدهای توپخانه و دفاع هوایی که بر روی هواپیماهای ما آتش گشوده‌اند، در دست آنان است. در شهر جنگ در جریان است.
کاسیگین: تعداد افراد لشکر چند است؟
تره‌کی: نزدیک به پنج هزار نفر،کلیه مهمات و انبارها در دست آنان است.
کاسیگین: آنجا برای شما چند نفر مانده است؟
تره‌کی: ۵۰۰ نفر، آنها تحت رهبری فرمانده لشکر در فرودگاه شهر مستقرند. برای تقویت آنان، ما با هواپیماها از کابل گروه عملیاتی پیاده نموده‌ایم. این گروه از بامداد امروز آنجا قرار دارند.
کاسیگین: درمیان گارگران، شهر‌نشینان، و کارمندان، آیا هرات کسانی هستند که از شما پشتیبانی کنند؟
تره‌کی: پشتیبانی فعال از سوی مردم شهردیده نمی‌شود. مردم کاملاً زیر تـأثیر شعارهای شیعیان مانند «سخنان بی‌خدایان را باور نکنید و بسوی ما بیایید»، قرار گرفته‌اند. تبلیغات در این پایه مبتنی است.
کاسیگین: جمعیت هرات چند است؟
تره‌کی: حدود ۲۰۰ تا ۲۵۰ هزار نفر. مردم با در نظرداشت تحول اوضاع عمل می‌کنند. هر جا که آنان را بکشانند، به همان جا می‌روند. حالا آنها از جانب مقابل پشتیبانی می‌کنند.
کاسیگین: کارگران آنجا زیاد اند؟
تره‌کی: خیلی کم، روی هم رفته ۱-۲ هزار نفر.
کاسیگین: شما دورنمای اوضاع در هرات را چگونه می‌بینید؟
تره‌کی: فکر می‌کنیم که امروز شام یا فردا صبح هرات سقوط می‌کند و کاملاً به دست مخالفان خواهد افتاد.
کاسیگین: آینده را چگونه پیش‌بینی می‌کنید؟
تره‌کی: ما معتقد هستیم که مخالفان واحدهای تازه‌ای را تشکیل داده و به پیشروی خود ادامه خواهند داد.
کاسیگین: شما نیرو ندارید که آنان را شکست بدهید؟
تره‌کی: کاش می‌داشتیم...
کاسیگین: شما در رابطه با این مساله چی پیشنهاد‌های دارید؟
تره‌کی: ما خواهش می‌کنیم که شما به ما کمک‌های عملی، انسانی و تسلیحاتی کنید.
کاسیگین: این مساله، خیلی دشوار است.
تره‌کی: در غیر این صورت شورشیان به سوی قندهار حرکت کرده و پس از آن به سوی کابل خواهند آمد. افغان‌هایی که به پاکستان گریخته‌اند، هم خواهند آمد. ایران و پاکستان روی یک برنامه برضد ما عمل می‌کنند. و به همین خاطر اگر شما حالا به هرات ضربه کاری وارد بیاورید، ممکن است، انقلاب را نجات بدهیم.
کاسیگین: جهانیان همه از این کار آگاه خواهند شد. شورشیان دستگاه‌های مخابره دارند. آنها فورا اطلاع خواهند داد.
یکی از جلادان سرکوب قیام هرات شهنواز تنی است که امروز در سایه حمایت امریکا با خاطر آرام در کنار شرکای جرمش حرف از مردم‌سالاری می‌زند.
تره‌کی: تمنا می‌کنم، کمک کنید.
کاسیگین: ما باید در باره این مسأله رای‌زنی کنیم.
تره‌کی: تا شما مشورت کنید، هرات سقوط خواهدکرد و آنگاه دردسرهای بزرگ‌تری هم برای اتحاد شوروی و هم برای افغانستان به بار خواهد آمد.
کاسیگین: حالا ممکن است، شما به من بگویید چه پیشگویی‌هایی در باره پاکستان و بعد هم جداگانه برای ایران دارید؟ شما با نیروهای مترقی و پیشاهنگ ایران رابطه ندارید؟ شما نمی‌توانید به آنان بگوییدکه حالا مهمترین دشمن شما ایالات متحده است. ایرانیان از امریکا خیلی خشمگینند. در بعد تبلیغاتی ممکن است این عامل را به کار گرفت.
تره‌کی: ما امروز اعلامیه‌ای بر ضد دولت ایران از طریق رادیو پخش کردیم و خاطر نشان شدیم که ایران در امور داخلی افغانستان در هرات مداخله می‌کند.
کاسیگین: شما لازم نمی‌بینید که اعلامیه‌ای هم برضد پاکستان پخش کنید؟
تره‌کی: فردا یا پس فردا اعلامیه مشابهی هم برضد پاکستان پخش خواهیم کرد.
کاسیگین: شما به ارتش خود امیدوار هستید؟ درجه وفاداری آن در کدام سطح است؟ شما نمی‌توانید نیروهای نظامی را گرد بیاورید که به هرات یورش ببرند؟
تره‌کی: ما فکر می‌کنیم که ارتش مطمئن است. اما نمی‌توانیم نیروها را از شهر‌های دیگر به سوی هرات سوق بدهیم، زیرا این کار موقعیت ما را در آن شهرها لرزان خواهند کرد.
کاسیگین: هرگاه ما به شما سریعاً تعداد بیشتر هواپیما و جنگ‌افزار بدهیم، شما نمی‌توانید، واحدهای تازه‌ای آرایش بدهید؟
تره‌کی: این کار زمان زیادی را در بر می‌گیرد، اما هرات از دست می‌رود.
کاسیگین: شما فکر می‌کنیدکه در صورت سقوط هرات، پاکستان دست به اعمال مشابهی از مرزهای خود خواهد زد؟
تره‌کی: احتمال این کار بسیار زیاد است. روحیه پاکستانی‌ها، پس از این تقویت خواهد شد. امریکایی‌ها به آنان کمک‌های لازم را خواهند کرد. پس از سقوط هرات، پاکستانی‌ها هم سربازان خود را به لباس غیرنظامی خواهند فرستاد تا شهرها را بگیرند و ایرانیان به مداخلات فعال‌تری دست خواهند زد. پیروزی در هرات کلید حل بقیه مسایل افغانستان است.
کاسیگین: شما چه عملکرد یا اعلامیه‌هایی از ما توقع دارید؟ دیدگاه‌های شما درباره این مساله در عرصه تبلیغات چگونه است؟
تره‌کی: باید کمک‌های تبلیغاتی و عملی را با هم توام ساخت. من پیشنهاد می‌کنم تا شما به روی تانک‌ها و هواپیماهای خود، علایم افغانی بزنید. هیچکس چیزی نخواهد دانست. نیروها را باید از جانب تورغندی و کابل به هرات سوق داد.
کاسیگین: تا کابل راه پیمود.
تره‌کی: تورغندی خیلی به هرات نزدیک است. اما می‌توانید سربازان را با هواپیما به کابل بفرستید و آنها از کابل به هرات فرستاده شوند، به عقیده ما هیچ‌کسی چیزی نخواهد دانست. همه فکر خواهند کرد که آنها سربازان دولتی افغانی اند.
کاسیگین: نمی‌خواهم شما را متاثر بسازم، اما این کار پنهان نخواهد ماند. پس از ۲ ساعت همه جهان از آن آگاه خواهد شد. همه فریاد سرخواهند داد که تهاجم اتحاد شوروی به افغانستان آغاز گردیده است. رفیق تره‌کی، بگویید، هرگاه ما با هواپیماها اسلحه شامل زرهپوش به کابل بفرستیم، آیا شما تانکیست خواهید یافت یا نه؟
تره‌کی: به تعداد خیلی کم.
کاسیگین: چند نفر؟
تره‌کی: دقیق نمی‌توانم بگویم.
کاسیگین: هرگاه با هواپیماها برای شما سریعا زرهپوش، خمپاره‌انداز و مهمات لازمی بفرستم، شما متخصصانی که بتوانند این سلاح‌ها را استعمال کنند، پیدا خواهید توانست؟
تره‌کی: من به این سؤال نمی‌توانم پاسخ دهم، تنها مشاوران شوروی می‌توانند پاسخ بدهند.
بوریس گروموف، جنرال جنایتکار روسی که تحت رهبری وی ده‌ها هزار افغان بی‌گناه به قتل رسید و امروز به‌جای زندان، سمت والی مسکو را به عهده دارد.
کاسیگین: یعنی می‌توان چنین دانست که افغانستان کادرهای مجرب نظامی یا ندارد یا بسیار کم دارد. اما در اتحاد شوروی صدها افسر افغانی دوره‌های آمادگی را گذرانده‌اند این همه افسر کجایند؟
تره‌کی: بیشتر شان مسلمان ارتجاعی اند، به آنان نمی‌توانیم تکیه کنیم، به آنها اعتماد نداریم.
کاسیگین: نفوس کابل حالا چند نفر است؟
تره‌کی: نزدیک به یک میلیون نفر.
کاسیگین: هرگاه برای شما سریعاً با هواپیما اسلحه بفرستیم شما نمی‌توانید پنجاه هزار سرباز دیگر گرد بیاورید؟ چقدر نفر می‌توانید جمع کنید؟
تره‌کی: ما می‌توانیم تعدادی را جمع کنیم. در قدم اول از میان جوانان ولی برای آنکه آنان را آموزش بدهیم، زمان درازی لازم است.
کاسیگین: شما نمی‌توانید دانشجویان را جمع کنید؟
تره‌کی: ما می‌توانیم در باره دانشجویان و دانش‌آموزان کلاس‌های یازدهم و دوازدهم صحبت کنیم.
کاسیگین: از طبقه کارگر نمی‌توانید جمع کنید؟
تره‌کی: طبقه کارگر در افغانستان بسیار کوچک است.
کاسیگین: کشاورزان فقیر چه؟
تره‌کی: ما می‌توانیم تنها بر دانش‌آموزان و دانشگاهیان و تعداد کمی هم کارگران حساب کنیم. ولی آموزش آنان داستان درازی دارد، اما هرگاه لازم باشد ما به هر اقدامی دست خواهیم زد.
کاسیگین: ما تصمیم گرفته‌ایم به گونه رایگان، عاجل به شما جنگ‌افزار بفرستیم و هواپیماها و هلیکوپترهای شما را بازسازی کنیم. همچنان تصمیم گرفته شده است تا به شما صدها هزار تن گندم تحویل داده شود و بهای گاز صادراتی شما را از ۲۱ دلار در برابر هر هزار متر مکعب به ۳۲.۸۲ دلار بالا ببریم.
تره‌کی: خیلی خوب، اما بیایید درباره هرات صحبت کنیم.
کاسیگین: بیایید، شما نمی‌توانید حالا چند لشکر از میان پیشگامانی که می‌توانید به آنان اعتماد کنید، نه تنها در کابل، بلکه در دیگر جاها هم تشکیل دهید. اسلحه لازم را ما به شما می‌دهیم.
تره‌کی: ما کادرهای افسری نداریم. پاکستان هم افراد و افسران خود را به لباس افغانی می‌فرستد. چرا اتحاد شوروی نمی‌تواند ازبیک‌ها، تاجک‌ها و ترکمن‌ها را به لباس غیرنظامی بفرستد؟ هیچکس آنها را نخواهد شناخت.
کاسیگین: شما دیگر چی می‌توانید در باره هرات بگویید؟
تره‌کی: ما می‌خواهیم که شما تاجک‌ها، ازبیک‌ها و ترکمن‌ها را برای راندن تانک‌ها نزد ما بفرستید، زیرا کلیه این اقوام در افغانستان شناخته شده هستند. اگر جامه افغانی بپوشند و نشانه‌های افغانی به آنان زده شود، هیچکس نخواهد دانست. به نظر ما این کار بسیار آسان است. نظر به تجربه پاکستان دیده می‌شود که این کار بسیار آسان است.
کاسیگین: البته شما مسأله را دست‌کم می‌گیرید. این یک مساله بسیار پیچیده سیاسی و بین‌المللی است. ما بار دیگر راجع به آن مشورت می‌کنیم و به شما پاسخ می‌دهیم. من فکر می‌کنم که بر شما لازم خواهد بود که واحدهای تازه تشکیل بدهید. زیرا تنها به نیروی اشخاصی که از بیرون می‌آیند، نمی‌توان تکیه زد. شما با توجه به تجربه انقلاب ایران می‌بینید که چگونه توده‌ها توانستد امریکایی‌ها و آنانی را که تلاش می‌ورزیدند خود را نگهبانان ایران بنمایند از آنجا بیرون بیاندازند. به هر حال با شما چنین قرار می‌گذاریم: مشورت می‌کنیم و به شما پاسخ می‌دهیم و شما در کشور خود با نظامیان خود و مشاوران ما مشورت کنید. در افغانستان نیروهایی هستند که شما را، با به مخاطره انداختن زندگی خود، حمایت کنند و به خاطر شما مبارزه کنند. این نیروها را باید همین حالا مسلح ساخت.
تره‌کی: زرهپوش‌ها را با هواپیما بفرستید.
کاسیگین: شما برای راندن این ماشین‌ها پرسنل دارید؟
تره‌کی: برای ۳۰-۳۵ ماشین راننده داریم.
کاسیگین: آنها افراد مطمئنی هستند؟ همراه با ماشین‌ها به سوی مخالفان نخواهند رفت؟ رانندگان ما که زبان شما را نمی‌دانند.
تره‌کی: شما ماشین‌ها را با رانندگانی که زبان می‌دانند بفرستید. تاجک‌ها و ازبیک‌ها همزبان ما هستند.
کاسیگین: من چنین پاسخی را از شما انتظار داشتم. ما رفقای شما هستیم و مبارزه مشترکی را به پیش می‌بریم. ازینرو نباید از یکدیگر دور شویم ما به شما بازهم تلفن خواهیم زد و دیدگاه‌های خود را به شما خواهیم گفت.
تره‌کی: درودها و آرزومندی‌های نیک ما را به رفیق برژنیف و اعضای دفتر سیاسی برسانید.
کاسیگین: متشکرم. به تمامی رفقای‌تان دورد برسانید. برای شما قاطعیت در حل مسایل، اعتماد به نفس و بهروزی آرزو می‌کنم. به امید دیدار.
