نخستین مکاتبه شاه امان‌الله خان با ولادیمیر ایلیچ لنین
- رده: از صفحات تاریخ ما
- نویسنده: سید‌رحیم شریفی
- منتشر شده در پنج شنبه، 01 سنبله 1397
با کسب استقلال افغانستان، از نخستین تلاش‌های شاه امان‌الله خان تثبیت موقعیت افغانستان منحیث یک کشور آزاد و مستقل در سطح جهان بود. برعکس حاکمیت‌های قبلی تحت سیطره انگلیس‌ها اجازه برقراری روابط بین‌المللی را نداشتند، امان‌الله خان مناسبات وسیعی با جهان ایجاد نمود. حکومت نوبنیاد بلشویک شوروی نخستین دولت خارجی بود که استقلال افغانستان را به رسمیت شناخت. «کمیسار ملی امور خارجیه جمهوریت شوروی ترکستان» در نامه مورخ ۲۷ مارچ ۱۹۱۹ به دولت جدید افغانستان اعلام نمود:
«حکومت جمهوریت روسیه تمام قراردادهائی را که حکومت تزاری روسیه با حکومت و امپراطوری حریص دنیا، بریطانیه، درباره بدست آوردن قسطنطنیه و تقسیم سرزمین ترکیه، ایران و افغانستان به امضاء رسانیده بود منسوخ می‌شمارد.... در عین حال روسیه استقلال ممالک کوچک همجوار را برسمیت شناخته و میخواهد با آنها مناسبات دوستانه همجواری و تجارتی را برقرار سازد.»
دیدار شاه امان‌الله خان از اتحاد شوروی (۳ تا ۱۶می ۱۹۲۸) که مورد استقبال گرم کالینین، وروشیلف، کاراخان، لوناچارسکی و سایر مقامات آن کشور قرار گرفت.
شاه امان‌الله خان برای کسب حمایت شوروی، به تاریخ ۷ اپریل ۱۹۱۹ نامه‌ای عنوانی ولادیمیر ایلیچ لنین رهبر آن کشور و م.ا.کالینین رییس کمیته مرکزی اجرائیه کل روسیه به شرح زیر فرستاد:
جناب جلالت‌ماب اعلیحضرت رئیس جمهوریت دولت معظمهء روسیه را پادشاه دولت افغانستان (امیر امان‌الله) سلام دوستانه و احترام تعظیم‌کارانه میرساند و از فاجعهء جانسوز قتل پدر خودم، اعلیحضرت سراج‌المله والدین که از دست کدام غدار نامعلوم در اثنای سیاحت ممالک شاهانه شان مقتول گردیده اند، بکمال اسف و حسرت به آن دوست مهربان، عالیجناب، بیان‌کیفیت و بخبر دادن از تاجپوشی و تخت‌نشینی خودم که به تاریخ ۱۹ جمادی‌الاول سنه ۱۳۳۷هجری مطابق ۲۱ ماه فبروری سنهء ۱۹۱۹ عیسوی، در کابل پایتخت دولت مستقلهء آزاد افغانستان به وقوع آمده است، اظهار یگانگی و مخادنت را از لوازم ضروریهء اتحاد عالم انسانیت و صلح و صلاح بنی‌نوعیت عهد میکنم.
دولت افغانستان که خلقت و طبیعت آنرا از اساس و بنیادش با حریت و مساوات عالم انسانها شریک ساخته بوده است، تا به حال بنابر بعضی عوارض از شرف مخابرات و مکالمات و مناسبات با دولتهای معظمه و ملتهای مکرمه همنوع خود برکنار مانده بود. چون آندوست معظم مهربانم اعلیحضرت رئیس جمهور دولت معظمهء روسیه باتفاق دیگر رفقای انسانیت‌شأن، فخر و شرف، صلح و صلاح بنی‌آدم و اعلان حریت و مساوات دول و ملل عالم را اکتساب نمودند.
بناءً علیه این نخستین دفعه است که بنام ملت مستعد باتکامل افغان از طرف دولت مستقل و آزاد افغانستان بارسال این نامهء ودایه، خودم را بختیار میشمارم.
باقی قبول فرمودن احترامات تعظیمیهء خودم را از طریق آندوست‌دار عالیجناب امید واثق و رجای فایق دارم.
دوست شما امیر امان‌الله
نامه شاه امان الله خان به ولادیمیر ایلیچ لنین
طی نامه مورخ ۲۲ می ۱۹۱۹ جوابیه‌ای عنوانی امان‌الله خان به شرح ذیل مواصلت نمود (اصل این سند که در آرشیو وزارت خارجه نگهداری می‌شود به زبان دری بوده بوسیله و.ا.لنین و م.ا.کالینین امضا و مهر گردیده است):
خدمت جناب جلالتمآب اعلیحضرت امان‌الله خان امیر مملکت افغانستان ادام الله اقباله العالی.
نخستین نامهء از طرف ملت مستقلهء افغان که مشتمل بر درود دوستانه به ملت روس و خبردهنده از جلوس آن اعلیحضرت بر اورنگ تاجداری مملکت افغانستان بما رسید. در جواب آن از طریق حکومت کارگران و کشاورزان و از طرف عموم اهالی روسیه بفرستادن این نامه که مشتمل بر سلام دوستانه است، به ملت آزاد و مستقل افغان که آزادی خود را با کمال دلاوری از تسلط غاصبین خارجه مدافعت کرده است مبادرت مینمائیم و آن اعلیحضرت را از جلوس بر ارونگ تاجداری افغانستان که در تاریخ بیست و یکم ماه فورال سنه ۱۹۱۹ بالیمن و الاقبال واقع گردیده است عرض تبریک میگوئیم.
حقیقتاً حکومت کارگران و کشاورزان روسیه به جمیع ملتهائی که داخل قلمرو جمهوریت روسیه میباشند برابری و آزادی داده است و چنانکه میفرمائید اساس اتحاد بین‌المللی جمیع زحمتکشان را بر ضد غاصبین و استفاده‌کنندگان از زحمات دیگران استوار نموده است. امیدواریم که کوشش مردمان افغانستان بر متابعت و پیروی اهالی روسیه در تحصیل آزادی برای استحکام و استقبال سلطنت افغانستان بهترین وسائط و وسائل خواهد بود. ارادهء آن اعلیحضرت را در عقد مناسبات دوستانه با اهالی روسیه باکمال خوشی استقبال کرده از آن اعلیحضرت خواهش میکنیم که نمایندهء افغانستان در شهر مسکو معین فرمایند و ما هم از جانب خود میخواهیم نمایندگان حکومت کارگران و کشاورزان را به شهر کابل روانه نمائیم و از آن اعلیحضرت خواهش و توقع میکنیم که در باب سهولت مرور نمایندگان ما به جمیع مامورین حکومت افغانستان اوامر لازمهء فوریه صادر فرمائید. برقرار شدن مناسبات دیپلوماسی فیمابین دو ملت بزرگ روس و افغان باعث خواهد شد که این دو ملت دست یاری و معاونت بهمدیگر داده هرگونه سوءقصدی که از جانب غارتگران خارجه بر آزادی و ملک آنها واقع شود دفع و برطرف نمایند. از فرستادن سلام دوستانهء خود به مردم آزاد افغانستان خود را خوشبخت شمرده از آن اعلیحضرت تمنا میکنیم که سلام را که دوستان صمیمی اهالی مملکت آن اعلیحضرت هستیم، از ما بپذیرند.
رئیس شورای کومیسرهای ملی جمهوریت اشتراکی اتحاد شوروی روسیه
امضاء ولادیمیر ایلیچ لنین
رئیس کومیتهء اجرائیه مرکزیهء شوراهای وکلای کارگران و کشاورزان و قزاقها و قشون سرخ تمام روسیه
امضاء میخائیل کالینین
در شهر مسکو بتاریخ ۲۲ ماه می سنهء ۱۹۱۹ میلادی
نامه ولادیمیر ایلیچ لنین به شاه امان الله خان
یادداشت:هردو سند از کتاب «مناسبات افغانستان و اتحاد شوروی در سالهای ۱۹۱۹-۱۹۶۹» که مشترکا توسط وزارت امور خارجه افغانستان و وزارت امور خارجه اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی در دلو ۱۳۴۹ انتشار یافته است، اقتباس گردیده اند. متن عینا از روی سند اصلی برای انتشار در سایت «حزب همبستگی افغانستان» بازتایپ گردیده است.
