این چه شوری است که در دور قمر میبینم
- رده: مقالات
- نویسنده: پیکار پامیر
- منتشر شده در دوشنبه، 31 سرطان 1392
سرزمین مصر دارای تاریخ و فرهنگ بسیارعمیق و دقیق و یکی از مراکز عمدۀ تمدنی دنیای قدیم است. این سرزمین، همانند سایر خطه ها و سر زمین های جهان ِ پهناورما، گرم و سرد و فرود و فراز سیاسی – اجتماعی زیادی بخود دیده است یکی از آن همه فرود و فراز سیاسی–تاریخی و اجتماعی، عبارت از هجوم جنگجویان اسلامی عربستان سعودی در چهارده قرن قبل از امروز بالای این آب و خاک بود که نظام سیاسی، اجتماعی و بنیاد زبان و فرهنگ دیرینۀ آنرا از بنیاد واژگون کرد.
تاریخ روایت میکند که دران زمان، تنها در کتابخانۀ عظیم اسکندریه، بیشتر از یک ملیون جلد کتاب و آثار گرانسنگ علمی، نجومی و تحقیقاتی وجود داشت که متأ سفانه از سوی فرمانداران نیرو های مهاجم به آتش کشانیده شدند. گفته شده که این کتاب سوزان و روند امحای میراث های فرهنگی ملت مصر هفته ها و ما ه ها ادامه داشت. بهرحال، از مقدمه میگذریم و میپردازیم به وضع و حال سیاسی – اجتماعی کنونی مصر:
بیشترازیکسال قبل بود که مردم این سامان، به سلسلۀ خیزشها و اعتراض های سیاسی و مردمی کشورهای شرق میانه علیه رژیم های خودکامۀ شان ، به پا خاسته و حسنی مبارک رییس جمهور چندین ساله را به زیر کشیدند.
همانطور که گاهگاه در برخی از کشور های اسلامی و آسیایی به وقوع می پیوندد، در مصر هم اخوان المسلمین ِکهنه کار که چون مارخوابیده و سرکوب شده یی درجامعۀ مصر بود، تکان خورد و با حیل و تاکتیک های خاص و البته در نتیجۀ یک انتخابات عمومی بر شانۀ انقلاب و خیزش مردم مصر سوارشد و محمد مرسی یکی از اعضای فعال و شناخته شدۀ حزب اخوان المسلمین در رأس امور دولت قرار گرفت.
باید متذکر شد که مرسی در ایالات متحدۀ امریکا تحصیل کرده و با آنکه مقام های امریکایی کاملاً از او بعنوان عضو فعال اخوان المسلمین شناخت داشتند، وی را در مهم ترین دستگاه تحقیقات فضایی آن کشور (ناسا) توظیف نمودند. بهمین دلیل و دلایل دیگر، گفته میشود که محمد مرسی با شبکۀ اطلاعاتی امریکا در تماس و همکاری نزدیک بوده است .
مرسی مانند دیگران، با سپردن وعده هایی برای ملت مصر به کرسی حاکمیت سیاسی نشست و اما، دیری نپایید که دست به اقدامات سودجویانه درجهت افزایش قدرت خودش و تشکیل اخوا ن المسلمین زد که ازان جمله، اقدام به تدوین قانون اساسی جدید بر بنیاد تعابیر اسلامی و مذهبی، ترویج حجاب زنان در برنامه‌های تلویزیونی و بالا کشیدن عناصراخوانی در پُست‌های مهم دولتی و امثالهم بود. این اقدامات در حالی آغاز گردیدند که ظرف یکسال حاکمیت اخوان المسلمین، هیچ گوشه یی از انبوه مشاکل اقتصادی آن کشور حل نگردید و هیچ برنامۀ عامه پسند روی دست گرفته نشد.
مردم مصر، بخصوص نسل جوان آن که هم از فیض سواد نسبتاً کافی برخوردار هستند وهم دارای شعور بلند سیاسی میباشند، برای آنکه جلو اقدامات بنیادگرایانۀ رییس جمهور را سد سازند، بار دیگر کمر به مقاومت و اعتراض مدنی بستند. اما، سخت جانی و سماجت محمد مرسی و برادران اخوانی او از یکسو و پافشاری و سر سختی اجتماعات معترض از سوی دیگر، ناآرامی ها را به درازا کشانید و نظم اجتماعی و اقتصاد ی مملکت را لرزانید تا آنکه سران ارتش دست بکار شده پس از صدور اخطار قبلی مبنی بر حل هرچه زود تر مشکل جاری، در یک اقدام نوع کودتایی، مرسی را از کاخ ریاست جمهوری به توقیفگاه کشانیدند.
متعاقب این عمل، خشونت ها که عمدتاً ناشی از لجاجت طرفداران رییس جمهور و در واقع، اعضای اخوان المسلمین است، از شهر قاهره به اسکندریه و اطراف رود نیل و جا های دیگر گسترش یافت و در اثر زدو خورد فزیکی و مسلحانه میان موافقان و مخالفان رییس جمهور و همچنان در نتیجۀ اقدامات سد سازندۀ ارتش تا کنون بیش از شصت تن کشته شده و صد ها تن دیگر زخم برداشتند.
آنچه دامنۀ خشونت و کشتار را وسیع تر ساخت، سخنرانی محمد بدیع مرشد اخوان المسلمین بود که از طرفداران فکری و سیاسی‌اش خواست تا به مقاومت شان تا برگردانیدن مرسی به کاخ ریاست جمهوری ادامه دهند. روی همین دلیل بود که ارتش اقدام به دستگیری تعدادی از سران و سرشناسان اخوان المسلمین مانند مهدی عاکف و بیشتر از چهل تن دیگر، به شمول محمد بدیع نمود.
جمعی از اخوانی های بیگانه پرست و منفور افغانستان به خاطر سرنگونی حکومت مرسی در کابل اشک می‌ریزند.
نکتۀ دیگری که نفت روی آتش خشونت های مصر ریخت، تحرکات "جنبش تمرد" بود که یک تشکیل نو تأسیس بوده و از پیروان خویش خواست تا به نافرمانی ها ادامه دهند. در همین بحبوحۀ سیاسی، نظامیان مصر؛ شخصی بنام عدلی منصور را بمثابۀ رییس جمهور مؤقت آن کشور معرفی کردند و او، شخصی بنام "الببلاوی" را بعنوان صدراعظم کشور مؤظف به تشکیل کابینه نمود. عدلی منصور علاوه از انکه، ضمن صدور اعلامیه یی وعدۀ اصلاح قانون اساسی و تدویر انتخابات ظرف چهار ماه آینده را برای مردم سپرد، با آنهم هنوز معلوم نیست وی میتواند موج برخاسته از درون جامعۀ مصر را فرو نشاند یا خیر؟
جالب این بود که تظاهرات دستوری و فرمایشی خاصی به طرفداری از محمد مرسی در خیابانهای شهر کابل به راه انداخته شد که در واقع، هیچ ارتباط منطقی با منافع ملی و طرز دید ملت افغانستان نداشت و ندارد. بلکه این حرکت، تبلور وابسته گیهای ایدئولوژیک و سیاسی و ارتباطات اخوانیت بین المللی درافغانستان را به نمایش گذاشت.
حال باید پرسید چه دستهایی در عقب چنین اوضاع و احوال مصر دخیل اند و سرنوشت سیاسی این کشور به کجا خواهد کشید؟
هرچند، هرنوع پیشبینی دقیق در همچو حالات دشوار خواهد بود، زیرا فعل و انفعال اجتماعی در یک جامعۀ انسانی، هیچ فرمول مشخص و شناخته شده یی ندارد تا از راه بکار برد آن، به نتیجۀ دلخواه رسید. با آنهم میتوان چند نکتۀ برجسته را در این راستا یاد کرد:
اول ) با موقعیت بسیار حساس جغرافیایی و ارزش خاص سیاسی یی که مصر در منطقه دارد، نه تنها برای سایر کشور های عربی قابل توجه میباشد، بلکه برای ایالات متحده نیز بحیث یگانه ابر قدرت جهان و از دیدگاه منافع ستراتژیک آن در خاور میانۀ اهمیت بزرگی دارد. بهمین دلیل است که امریکا نه تنها در استقرار رژیم دوست با اسراییل در این کشور تلاش بخرچ داده، بلکه ازچندین سال بدینسو پذیرفته است که سالیانه مبلغ دو ملیارد دالر مساعدت بلا عوض به این کشور تحویل دهد. بنابر آن، امریکا بگونۀ بسیار جدی سعی بعمل خواهد آورد تا از خیزش مردمی در مصر، چیزی بنام دشمنی با اسراییل وخصومت با منابع امریکا سر بلند نکند ومنافع سیاسی – اقتصادی آن تضمین شود.
دوم ) احتمالاً نظامیان مصر که هم صاحب تجارب کافی جنگی و سیاسی شده اند و هم موقعیت جیو پولیتیک کشورشان، حساسیت های دپلوماتیک و ظرافتهای روابط با کشور های همسایه را درک میکنند، کاری نخواهند کرد که خشم کاخ سفید را بر انگیزانند.
سوم) همچنان نظامیان مصر، با درکی که از وزنۀ سنگین اخوان المسلمین درجامعۀ مصر دارند، بخصوص با قربانی اخیری که اخوانی ها درجریان خشونت ها متحمل شده و یکبار دیگر سرخورده گی سیاسی را لمس نمودند، هرگز نخواهند توانست وجود و حضور این حزب اسلامی هشتاد ساله را در محاسبات سرنوشت ساز آینده از نظر دور نگهدارند.
باید افزود که هرگاه قدرتهای مداخله گر منطقه وجهان، خط و نشان دیگری برای ملت مصر تعیین نکنند، مناسب ترین و خردمندانه ترین اقدام برای جوانب مختلف سیاسی – اجتماعی در این کشور، همانا تدویر انتخابات شفاف، قطع دست مداخله گران خاصتا امریکا پس از تامین عدالت و همزیستی باهمی و صلح آمیزهمه اقشار و جناح ها به دور مشی ملی- مترقی برای آیندۀ مصر خواهد بود.
با شعور بلند و فراستی که مردم مصر تا کنون از خود تبارز داده اند، میتوان درجهت رسیدن به یک نتیجۀ منطقی و خردمندانۀ سیاسی در آن سر زمین امید وار بود.
