حزب همبستگی مستند «نجات مس‌عینک» را نمایش داد
- رده: فعالیت‌های حزب
- نویسنده: حزب همبستگی افغانستان
- منتشر شده در جمعه، 05 سنبله 1395
به تاریخ ۱۴ اسد ۱۳۹۵، «حزب همبستگی افغانستان» در هماهنگی با آقای برنت هاوفمن (Brent E. Huffman) سازنده مستند «نجات مس عینک» برای اولین بار در افغانستان این فلم را به نمایش گذاشت که دهها تن از اعضا و هواداران حزب آنرا تماشا نمودند و در ادامه جر و بحثی پیرامون شرایط نابسامان و غارت آثار تاریخی کشور صورت گرفته در ارتباط به اهمیت و ضرورت پاسبانی از گنجینه‌های ملی سخن گفته شد.
«نجات مس عینک» (Saving Mes Aynak) مستندی است که وضعیت هولناک یکی از زیستگاه‌های تمدن بودایی در عصر برنز با قدمت ۵ هزار سال در لوگر را به تصویر می‌کشد.
«نجات مس عینک» (Saving Mes Aynak) مستندی است که وضعیت هولناک یکی از زیستگاه‌های تمدن بودایی در عصر برنز با قدمت ۵ هزار سال در لوگر را به تصویر می‌کشد. مس عینک که در ۴۰ کیلومتری جنوب‌شرق کابل واقع شده، در کنار داشتن دومین معدن بزرگ مس جهان پس از کشور چیلی، نقطه تقاطع میان آیین هندوییزم، بودایی و زردشتی در عصر کوشانیان و جایی بود که فرهنگ‌های کهن یونان، پارس، آسیای میانه و هند با هم در‌آمیخته بودند.
مستند با تصویری از حالت اسفبار آثار باستانی مس عینک و سخنان آقای قادر تیموری، باستان‌شناس جوان افغان، آغاز می‌گردد:
«باارزش‌ترین و مهم‌ترین کشف و کاوش‌هایی که ما داشتیم در مس عینک است، که در قسمت حفظ و نگه‌داری آن تلاش و کوشش خود را زیاد خواهیم کرد و حتا اگر زندگی ما هم برود، ما از آن حفاظت خواهیم کرد.»
و همین طور هم است: قادری و دیگر یاران باستان‌شناس جوانش با اندکترین امکانات فنی و رفاهی در یکی از ناامن‌ترین مناطق افغانستان که سایه‌ی شوم طالبان بر آن مستولی است، به کاوش می‌پردازند تا بخشی از تمدن کهن کشور را نجات دهند. در این مستند که بیشتر بر کار و زندگی قادری منحیث نمونه‌ی تمامی باستان‌شناسان تمرکز شده، می‌بینیم که او علیرغم داشتن زندگی فقیرانه و کلبه‌ی گلی در کوه‌پایه‌های شهر کابل، با قبول خطر به کارش ادامه می‌دهد. او، احساس دردش از تخریب آثار بی‌نظیر افغانستان را چنین بیان می‌دارد:
«مثل این که یک مادر طفلش می‌میرد، همین طور یک احساس بد برای ما رخ می‌دهد، چون زحمات بسیار می‌کشیم. وقتی با زحمات زیاد یک اثر را به دست می‌آوریم و تخریب می‌شود، فکر می‌کنم زمانی که یک مادر طفلش پیش رویش می‌میرد، همان طور احساس پیدا می‌کنم.»
نمایش مستند «نجات مس‌عینک»
در عین حال، از به‌اصطلاح کمک‌های «جامعه جهانی» و بی‌کفایتی دولت شاکی است:
«...عجیب است، من متاسف از این هستم. شما حالت باستان‌شناسی را دیده‌اید که به چه حال است، در طول همین ده سالی که کمک شده، بالاخره باستان‌شناسی را می‌بینید که به یک ویرانه می‌ماند. یعنی یک جای است که نه کمپیوتری است، نه مواد کیمیایی است، به یک ویرانه می‌ماند. همیشه، نمی‌فهمم که چطور این پول‌ها حیف و میل شده.... این مقدار پولی که چینایی‌ها برای دولت کمک می‌کنند، من فکر می‌کنم مثل سایر پول‌هایی که قبلا جامعه جهانی کمک کرده، حیف و میل شده، این‌ها حیف و میل خواهد شد. اما در پهلوی این، متاسف بر این هستم که تاریخ و هویت ما همرای این پول حیف و میل می‌شود و از بین می‌رود.»
قبل از آغاز حفاری در ساحه‌ی مس عینک بخشی از آثار توسط قاچاقبران غارت شدند.
در «نجات مس عینک» می‌توان دید که اگر از یک سو کارمندان پایین‌رتبه دولتی همچون آقای قادری با دشواری‌های متعدد عرق می‌ریزند، از سوی دیگر مقام‌های بلندپایه دولت ملوث در رشوه و اختلاس اند. وحیدالله شهرانی، وزیر وقت معادن و صنایع، یکی از این چهره‌های گندیده است که به تاریخ ۱۱ حمل ۱۳۹۲ روزنامه «هشت صبح» در گزارش تفصیلی از فساد و غارتگری‌هایش پرده برداشت اما تا کنون مورد بازخواست قرار نگرفته است.
و روزنامه «واشنگتن پست» به تاریخ ۱۸ نوامبر ۲۰۰۹، پرده از فساد ابراهیم عادل، وزیر سابق معادن افغانستان برداشته فاش نمود که او در بدل اخذ ۳۰ میلیون دالر رشوه، قرارداد «مس عینک» لوگر را به شرکت چینی MCC داده است و به نقل از یک مقام امریکایی نوشت که وی این پول را در دوبی تسلیم گرفته است.
سپس، مستندساز به تحقیق درمورد کارکرد «شرکت استخراج و ذوب فلزات چین» (China Metallurgical Group Corporation – MCC) می‌پردازد. شرکت مذکور که قرارداد استخراج مس را به چنگ آورده است، در چین متهم به آلوده‌‌سازی محیط زیست به دلیل بی‌پروایی حین استخراج معادن می‌باشد. این شرکت باشندگان شش قریه مس‌عینک را جهت فراهم‌نمودن مکان برای استخراج مس در بدل وعده‌های دروغین بی‌جا نموده است. مردم محل خانه و کاشانه‌ی شان را از دست داده اند ولی کسی به داد شان نمی‌رسد. در بخشی از مستند فریاد پردرد تعدادی از بی‌جاشدگان انعکاس یافته است.
هرچند، تیمور قادری و دیگر باستان‌شناسان برای نجات بازمانده‌های زیستگاه تمدن بودایی مس عینک تلاش می‌ورزند اما هنوزهم آینده مبهمی این ساحه غنی از تمدن باستان و ثروت زیرزمینی را تهدید می‌کند.
این برخورد غیرانسانی و ضدملی فقط به آثار مس عینک محدود نشده، دیگر مناطق حاوی داشته‌های ارزشمند تاریخی نیز روزگار بدی داشته طعمه مافیا می‌شوند: در جریان جنگ‌های تنظیمی کابل، آثار موزیم کابل توسط تنظیم‌ها به یغما برده شدند؛ آثار شهر باستانی آی‌خانم توسط قومندانان تنظیمی چپاول شد؛ بت‌های بودا توسط طالبان قرون‌وسطایی واژگون شدند و دهها جنایت دیگر.
نگهبانی از عابدات و گنجینه‌های تاریخی کشور، وظیفه هر شهروند آگاه و بارسالت این خاک است. ملتی که نتواند از تاریخ و دستاوردهایش محافظت کند محتوم به فناست و هویتش به مرور زمان محو خواهد گشت.
در انتهای برنامه پس از نمایش مستند «نجات مس عینک»، جر و بحثی پیرامون شرایط نابسامان و غارت آثار تاریخی کشور صورت گرفته در ارتباط به اهمیت و ضرورت پاسبانی از گنجینه‌های ملی سخن گفته شد.
