ملکه ثریا زن پیشرو و تابوشکن تاریخ ما
- رده: از صفحات تاریخ ما
- نویسنده: نوید نابدل
- منتشر شده در چهارشنبه، 28 اسد 1394
یکی از مشخصات دوره کوتاه اما پردستاورد امانی، برداشتن گام های ارزنده در راه رهایی زن بود. ظاهر شدن ملکه ثریا در انظار عمومی و دخیل شدنش در فعالیت های اجتماعی کار تاریخی و خارق‌العاده محسوب می‌شد که تا آنزمان حتی در کشورهای منطقه نمونه نداشت. معمول این بود که شاهان مستبد زنان بی‌شمار را فقط در حرامسرای شان نگهداشته همچون یک شی مورد عیاشی قرار می‌دادند. اما شاه امان‌الله، ملکه ثریا و همراهان مشروطه‌خواه شان در کنار لغو بردگی و بیگاری، کوشیدند زنان کشور را نیز از زیر بار زنجیرهای اسارت برهانند.
همسر امان‌الله خان، ملکه ثریا که دختر محمود طرزی، از روشنفکران پیشگام و عدالت‌خواه کشور ما بود، در تعلیم و تربیت زنان کشور کارهای ارزشمندی انجام داد. در اثر تلاش‌های او، اسما رسمیه طرزی (همسر محمود طرزی) و روح‌افزا (خواهرزاده محمودطرزی) نخستین مکتب دخترانه در تاریخ وطن ما در شهرآرای کابل گشایش یافت، اولین نشریه مخصوص زنان به نام «ارشادالنسوان» منتشر شد، گروهی از دختران جهت تحصیل به خارج فرستاده شدند و...
ملکه ثریا نخستین زن در جامعه مردسالار ما بود که با برداشتن برقع در لویه جرگه ظاهر شد و همه مردان حاضر را انگشت به دهان ساخت. این تابوشکنی هرچند زمینه را برای تبلیغات زهرآگین غلامان انگلیس و مجددی‌ها آماده ساخت، اما فصل جدیدی در تاریخ کشور ما گشود. این حرکت جسورانه در زمانش به منزله انقلابی در جامعه بود.
ما طی حاکمیت ۱۳ساله کرزی دیدیم با آنکه بانگ گوشخراش و عوامفریبانه «حقوق زن» از هرسو بلند بود، اما این رییس جمهور پوشالی زنش را در زندان ارگ نگهداشت و به قول معروف آفتات و مهتاب رویش را ندید، چون او اصلا به نقش زن در جامعه بالاتر از حرف اعتقادی ندارد. این روزها اگر اشرف غنی، خانمش رولا غنی را اینجا آنجا علم می‌کند، این بیشتر نمایشات مسخره است تا ارج‌گذاری واقعی برای نقش زنان در جامعه چون می‌بینیم که کوچکترین گام عملی درین زمینه نبرداشته است. اگر تاریخ خود را مرور کنیم، نخستین پله‌های ترقی را زنان افغان به زور بازوان و تلاش و خودگذری خود پیموده اند نه اینکه آنرا از یک نیروی خارجی، آنچنانی که طی ۱۵ سال گذشته تبلیغ شد، گدایی کرده باشند.
ملکه ثریا اما، همگام با همسر وطندوست و مترقی‌اش در امور دولت‌ٔداری نیز دخیل بود و در سمت وزیر فرهنگ آن عصر نیز خدمت نمود. در سفر مشهور شش‌ماهه به اروپا، امان‌الله خان را همراهی کرد و وقتی ملاعمرهای جاهل آنزمان زیر نام «ملای لنگ» به اشاره اجانب در مشرقی بغاوت کردند، به سربازان فاتح در محاذ های مختلف نامه‌های تشویق‌آمیز فرستاد به آنان نیرو بخشید.
در ذیل نامه ملکه ثریا به صاحب‌منصبان و عساکر مقیم منگل را از نشریات آن زمان نقل میکنم که در وقتش کار باورنکردنی و بزرگی محسوب می‌شد.
شفقت ملکه تبیان لمعان معظمه افغانستان
منبع: جریده «حقیقت»، ۵ حمل ۱۳۰۴
فرمانی است که از حضور حضرت عالیه ملکه معظمه افغانیه شاه خانم صاحبه در اواخر ماه دلو ۱۳۰۳ بنام صاحب‌منصبان و افراد عسکری مقیم منگل فرستاده شده.
از استماع شهامت و استقامتیکه نظر باصلاح و انتباه اقوام فضول و طوائف جهول سمت جنوبی الی‌الآن در معرض امتحان آورده اید قلبم را محبت و حواسم را اشفاق شما احاطه نموده حاضرم که شما فرزندان بسالت‌عنوانم را پیام دلجویی و تحسین بفرستم.
ای اولادان دلیران افغان من خوش باشید که این فداکاریها و جانبازیهای شما خاطر حضرت اولی‌الامر متبوع تان را پر از مسرت گردانیده شجاعت و سرفروشی های شما را تقدیر و مظفریت دایمی تان را از خداوند مسئلت و نیاز می‌نماید. باری من هم غالبیت شما را بر اعدا التجاء و سالمیت شما را از خداوند بدعا رجا میکنم ای شیربچه های افغان من.
تحریر: ۲۹ دلو سنه ۱۳۰۳
محل امضای شاه خانم صاحبه
معنی لغات:
تبیان: واضح و آشکار شدن
لمعان: درخشیدن، تلألؤ، تابیدن
بسالت: شجاعت و دلیری
الی الاَّن: هنوز و تاکنون
مسئلت: طلب کردن، خواهش کردن
اعدا: عدو، دشمن
رجا: امیدواری، چشم داشت
نخستین شماره جریده «ارشادالنسوان» در اول حمل ۱۳۰۰ ه.ش انتشار یافت و درفش رهایی زنان افغان را برافراشت.
