انجنیر سیدکمال خان، د افغانستان آزادی‏ غوښتونکې او اتل بچی

مخکی مو هم زموږ د خلکو ستر بچیانو څخه د سیدکمال خان په اړوند مطلب او د هغه د محاکمی د لړۍ ځینې برخی راوړی دی. او دا یی د ویاړلی ژوند څخه ځنی نور ټکې:

د عبدالخالق د میړانی په اړه چې چوپړ نادر یی د تاریخ ډیران ته واستاوه ټول پوهیږی خو د سیدکمال خان په اړوند چې د خالق څخه شاوخوا څلور میاشتی مخکې یی، د جلاد نادر ورور(محمد عزیز) په برلین کې د خپلو کړنو په سزا ورساوه، لږ ویل شوي دي. د سیدکمال څخه په الهام اخیستنی سره وه چې اتل عبدالخالق د دی په ویلو سره «چی شهید سیدکمال او محمد عظیم خان د مار لکې پرې کړه، دا مهال زما دنده ده تر څو خپله مار ووژنم» د غدارې کورنۍ یو لوړ پوړي چارواکي ژوند ته یی د پای ټکی کیښود.

شجاع‌الدوله، زموږ د تاریخ ملی او ویاړلی شخصیت

د افغانستان په مشروطیت غورځنګ کې بیشمیره ملی او هیوادپاله شخصیتونو شتون درلود چې د خپلواکۍ لاس ته راوړلو لپاره یې پرله پسی هڅی کړی دی او د خپلو وینو په قربانولو سره یې د خپلواکۍ، عدالت او دموکراسی بیرق اوچت او رپانده ساتلې دی. خو د څو لسیزو په لړ کې د لاسپوڅو او زلنده حکومتونو په واکمنۍ سره د دوې څخه ډیری هیر شوی دی او پر ځای یې د ولس د بدمرغۍ عاملان د «اتلانو» په څیر ښودل شوی دی.

عبدالرحمن لودین

د «افغانستان همبستګې ګوند» زموږ د هیواد د تاریخ ریښتینو اتلانو او انقلابی څیرو معرفی کول د خپلو اړینو دندو څخه ګڼی، د خپلواکۍ د لارې زړورو مبارزانو څخه عبدالرحمن لودین درپیژنو چې د خپل ژوند په اوه دیرشتم پسرلې کې د بې رحمه نادرخان له خوا په دار وځړول شو هغه د سپیڅلو او زړورو روڼ‏اندو یوه څرګنده بیلګه وه، چې خپل سر یې د خپلو هیلو په لاره کې قربان کړ او د ریښتینې مبارزی تګلاره یې موږ ته وښودله.

له همدې امله د مشروطیت دوران د پام وړ میړانو مبارزانو تاریخ بیاکتنه د نن ورځې نسل لپاره اړینه ده چې بهرني یرغلګر او د هغوي کورنې چوپړګر هڅه کوی چې د جګرو څخه دغه ستړی ولس په ګواښونکو پلمو سره لکه تسلیم‎طلبی، له سیاست څخه تیښته، سیاست ضد او مدنی ټولنو له لاری هغو په کراره-کراره له ملی‎هویت څخه خلاص او نیواک او زورواکی منلو باندی روږدي کړي.

شهید عبدالخالق زموږ د هیواد رښتینې اتل دی

عبدالخالق د مولا‏داد هزاره زوی، زموږ د هیواد رښتینې اتل دی چې د نن څخه ۷۹ کاله وړاندې یې د غدار نادر شاه په توره سینه ګولۍ ښخه کړه، هغه خپل ژوند قربانی کړ خو خلک یی د هیواد د یو تن کرغیړن پادشاه له ناتاریو څخه وژغوره.

هغه په 1295 (1916) کال کې په یوه روڼ‏اندی، بیوزله کورنۍ کې زیږیدلی. د خالق پلار، یو لوستی او خپلواکی‏غوښتونکې کس وو او په انګلسي، جرمني او روسي ژبو باندې یې په نسبي ډول لاسبرې درلوده ځکه چې د غلام‏نبی خان چرخی سره یی یوځاي اروپا ته سفرونه درلودل. دغه سفرونو مولا‏داد ته موکه برابره کړه تر څو خپله مفکوره او هیلې لاپسی بډایا کړی. هغه یو جذباتي او سیاسي شخصیت و او د پرمختللو او ډموکراتیکو غورځنګونو سره یې ځانګړې لیوالتیا درلودله. له همدې امله یې د عبدالخالق په وده او لارښونه که ډیري هڅي کړی دی.

له درده ډکه تاریخی پرتله

شاوخوا سل کاله مخکې شاه امان الله خان د خپل مشهور اورپایی سفر څخه د راګرځيدو سره یي، یوه لویه جرګه راوبلله چې په هغې کې د هیواد پراختیا او پرمختګ لپاره یو لړ نوي قوانین تصویب کړل. له دې سره سره چې دغه ولس‏پاله شاه د خلکو حالت ښه کولو لپاره او د هیواد سوکالې لپاره ښی طرحې درلودلې خو یو شمیر مرتجع ملایان او مذهبې مشران د هغه د پرمختللو کړنلارو په وړاندی خنډ وګرځيدل.

جهادی مشرانو په مکه او مدینه کې لوړه وکړه خو په یوه شپه کې یی مات کړه

د جنایتکاره تنظیمونو مشران، د سولې تړون کولو او په یوه شیبه کې د هغې ماتولو لپاره اوږده تاریخچه لری. په کابل کې د ډلو تر منځ د خونړیوجګړو په لړ کې، ګلبدین، ربانی، مسعود او نورو څو ځلې د خپلو پاکستانی، ایرانی او عربستانی واکدارانو په منځګړیتوب د سولې تړون لاسلیک کړ، خو د لاسلیکونو رنګ یی لا وچ شوی نه وه چې د یوبل په ستونی‏څیرلو یی لاس پوری کړ.

خو کیدای شی چې ننې نسل په کعبه کې د هغوی په قرآن باندی لوړې او ژمنې کولو څخه بی‏خبره اوسی، په همدغه لامل مې وغوښتل چې دغه د دین سوداګرو د ښه پیژندلو لپاره، یو شمیر انځورونه او لاسوندونه تاسو ته وړاندی کړم او څرګنده کړم چې دوی په سپیڅلو ځایونو کې په خپل هیڅ سوګند او قسم باندی چې خپل ځانونه د هغه ځایونو مبلغان ګڼی، ټینګ نه دی.

میرزا فقیر احمد خان پنجشیری زموږ د تاریخ د ریښتینو مبارزانو څخه دی

میرزا فقیر احمد خان پنجشیری د شاه امان‏الله خان یو تن نږدی ملګرو څخه او د افغانستان نومیالی مشروطه‏غوښتونکو له ټولګې څخه وو چې د لسګونو نورو هیوادپالو روڼ‏اندو په څیر د جلاد نادرخان د ناتاری قربانی شو. او د عمر تر پایه خپل ولس او فکر ته ریښتینې او وفادارو شخصیتونو څخه وو چې تل پرته له ویری د خپلو انسانی او پرمختللو عقاید لپاره جنګیده.

د گجگین جګړ، د روسي یرغلګرو پر وړاندي د استاذ حبیب‏الله او د هغې د ملګرو په زړورتیا سره ودریدنه

د ۱۳۶۳ کال د تلې لسمه، د فراه ولایت د ګجګین په کلې کې د روسی یرغلګرو په وړاندی د استاذ حبیب‏‌الله خان ګجګینی په مشرتابه د افغانانو په زړورتیا سره ودریدنی څخه کیسه لری. هغه ننګیالې چې په میړانې او زړورتیا سره وجنګیدل، ژوند یی د لاسه ورکړ خو د دین او جهاد سوداګرو په واکمنې کې ورک نومې پاتې دي.

استاذ حبیب‏‌الله خان ګجګینې په ۱۳۲۵ کال کې فراه ولایت د ګجګین په کلې کی نړۍ ته سترګې پرانستلې. په ۱۳۴۱ کال کې، د هلمند په زراعت لیسه کې داخل شو او وروسته د ټولګې د لومړي زده‎کونکې په توګه په ۱۳۴۴ کال کې د کابل پوهنتون زراعت پوهنځې کې داخل شو. خو د استاذ د کورنۍ ناوړه مالې وضعیت، هغه یې دي ته اړ کړ چې وروسته له یو کال څخه پوهنتون پریږدی او د «ابونصر فراهی لیسې» د ښوونکې په ډول یی دنده پیل کړه. استاذ حبیب‏‌الله تر یو مودی د ښوونکې په عنوان او وروسته تر ۱۳۵۶ کال پوری د فراه زراعت لیسې د تدریسې مرستیال په توګه فعالیت وکړ. د روسی چوپړګرو په کودتاه سره، د شینډنډ کوهک ابتدایه لری پروت ښوونځې ته تبدیل شو. د استاذ حبیب‏‌الله ستر آزادی‏‌غوښتنکې روح د روسی نیواکګرو او د هغوی کرغیړنو چوپړانو شتون ونشو زغملي، پر دي بنسټ یی د هغوي پر ضد د وسلوالی مبارزې په لور ګام پورته کړ او په ډیرو هلو ځلو سره یی مبارزو او پر هیواد‏مین روڼ‏اندی سره یوځای کړل، او د ۱۳۶۱ کال په ورستیو کې د سورخاش یووالی یي طرح کړ او د څو نورو جبهو سره یی دغه تړون د ۱۳۶۲ کال په غویی میاشت کې عملی کړ. استاذ حبیب‏‌الله یی د جبهه د مرستیال او مالې مسول په توګه وګوماره. هغه ددغه یووالی نورو مبارزانو په مرسته، ځواکمنه عملیاتی او ګرځنده ډله چمتو کړه چې د فراه سیند شاته سیمه د «سورخاش ګرځنده ډلی عمومی جبهې» په نوم مشهور شوه.

د ظاهر شاه په اړوند د عبدالله او د هغه هم‏اندو دوه مخې‎توب

څو ورځې وړاندې د ظاهر شاه د مړینې نهمه کلیزه د «اجراییه ریاست» له خوا څخه د عبدالله، ضیا مسعود، کرزی او نورو په شتون د هغه پر قبر باندي د ګل په ایښودلو سره ولمانځل شوه. په دغه منځ کې هغه څه چې زما پام یی ځان ته راواړوه، د ظاهر شاه سره د عبدالله او د جمعیت ګوند نورو مشرنو دوه مخې‎توب دی. څرنګه چې په هره برخه کې د دوی خبری او عمل ستر توپیر لری، په دغه اړوند یي هم په خپلې پخوانۍ سخت‎دریځې موضع باندي پښې ایښی دی. د «جهاد» په لړ کې دوی او په ځانګړي توګه برهان‏الدین ربانی تل د ظاهر شاه څخه د «خاین»، «فاسد»، «د هیواد د ناورین لامل»، «سپو سره لوبی کونکې»، «شرابی» او...په توګه یادونه کړی یو وخت یی اعلان وکړ چې که چیری هغه هیواد ته د بیرته راتګ تکل لری، باید د محاکمه کیدلو لپاره چمتو شي.

آیا یو هیواد‏پلورونکې کولې شي چې هیواد وژغوري؟پورته: جنرال رفیع د ببرک کارمل سره، لاندي: په چهارآسیاب کې د رفیع او میرعبدالرحمن لیدنه له گلبدین سره.

د افغانستان وضعیت دومره خراب او د اندیښنې‎وړ شوي چې اوس هماغو چې خپله د تاریخی بدمرغیو او وینو بهولو او هیواد‏پلورنو لاملین وو، ډګر ته را ننوتی او د «پرمختللی مبارزی» او «هیواد ژغورلو څخه» خبري کوي.

د جنرال رفیع په نوم خوسا شوی مړی چې خپل عمر یي په جاسوسۍ او وژلو کې تیر کړی دي بیا یي په سر کې د کومي کرسۍ لاس ته راوړلو فکر زیږیدلې خپلي سوړی څخه بهر راوتلې او د اعلامیې په خپرولو یي اعلان کړی: «د افغانستان کړکیچن وضعیت چی د سیالو هیوادونو له لاسوهنو څخه زیږدلي او د افغانانو وینو او زما د هیواد ویجاړول په بیه د هغوي نیابتی جګړي دوام ، زه یي نور هم هوډمن کړی یم د موقتی او ناغوښتلی لری والی په څخه تیر.... او د اوسني کړکیچن حالت څخه د خپل هیواد ژغورلو لپاره فعاله مبارزه وکړو.»

مقالی

هنر او ادبیات

د تاریخ له پاڼو څخه

مونږ 102 میلمانه آنلاین لرو