دردلی صنعتکار ساربان سربلند یشب اۉتّی
- رده: اۉزبېکچه بۉلیمی
- نویسنده: همرزم
- منتشر شده در جمعه، 21 حمل 1394
بـــــاز روز آمــد به پایان شام دلگـــــیر است و من
تا سـحـر ســودای آن زلـف چـو زنجـیر است و من
دیگـــران ســرمست در آغـــوش جــانـان خـفته‌اند
آنکه بیدار است و هر شب مرغ شبگیر است و من
گـفـته بـودم زودتـر در راه عشـقـت جــان دهــــــم
بعد از این تا زنده باشم عــذر و تاخــیر است و من
از در شــــاهــــــــان عـــــالــم لــذتی حـاصـل نــشد
بـعـد از این در کــنـج عــزلت خدمت پیر است و من
ییللر آلدین ساربان سېسی بیلن اجرا بۉلگن ایران مشروطه خواه شاعرلریدن بیری ایرج میرزا نینگ شعر مصراع لری دیر. اوشبو بختسیز قیلووچی بیت ساربان نینگ کۉز آستیگه آلیب، عمری نینگ آخریگچه یۉل له یدی.
عبدالرحیم ۱۳۰۸ نچی ییلده حمل آیی نینگ ۷ نچیسیده آکه پیرو قندهاری (پیرمحمد) گوریچ ساتووچیلیک بیلن شغلنگن عایله ده توغیلدی. ساربان تخلصی بیلن شهرت قازانگن. او ایل سیور بیر صنعتکار بۉلیب، هردائیم صفا صمیمیت تاووشی دریچه لریدن چیقر ایدی. ساربان کابل نینگ اېسکی شهری علی رضاخان کوچه سیگه اینگ قشاق بیر عایله ده یشب اۉتگن دیر. ییتی یاشیده (قاری عبدالله متوسطه لیسه سیگه اۉقیشگه کیریب، اوندن کېین میخانیک لیسه سینی بیتیریب چیقدی عبدارحیم باله لیک پیتیده دنیالیک برچه قیغو لردن فارغ بۉلگن ایدی او کونلردن بیرکون آنه سی همده باشقه قرنداشلری بیلن خرابات کوچه سیدن اوتر ایدی. موسیقی تاووشی قولاغیگه چلینیب، باله لیک ترانه لرینی ضمضمه قیله باشله یدی.
او هرجایده کوچه ده بۉسین یاکی اویده یوره گیگه کېلگن یاقیملی قوشیقنی زمزمه قیلر اېدی. عبدالرحیم قوشیق ایتیش و صنعتگه قیزیقیشی نی بونده ی قصه قیله دی: «کونلردن بیر کون حمامده تاووشلی قوشیق ایتر اېدیم یانمه یان قۉشنیمیز بۉلگن نگهت جنابلری سېسیمگه اعتبار قرتگن اېکن شونده مینگه قره ب "روحی روزنه" قوشیق ایتیش اوچون ییبارسم بارسنمی دېب سۉراق بېردی؟ مین هم قبول قیلدیم.» اوندن سۉنگ افغانستان تیاتر پیش قراوال لریدن وزیر محمد نگهت یاردمی بیلن عبدالرحیم نینگ (پوهنی ننداره)«معارف سینماسی» سیگه هنر کۉرستیش و صنعتکارلیک اوچون یۉل تاپیب، هنرنمایلیککه استعدادی بارلیگی اوچون تېزلیکده صنعت حقیده شهرت تاپدی. ۱۳۳۱ نچی ییلده افغانستان تیاتر هنری و موسیقه سیگه رسمی بۉله دی. فرخ افندی افغان ترک تبار نظری آستیده موسیقه آساساتینی اۉرگنه دی.
عبدالرحیم محمودی بیرینچی قوشیغینی ابوالقاسیم لاهوتی «تابه کی ای مه لقا دربدرم می کنی=ازغمت ای دلربا خون جگرم می کنی» شعری بیلن باشله دی. اینگ آز پیده سانسیز علاقمند لرینی اۉزیگه قره تدی.
عبدالرحیم آماتور قوشیقچی لردن بۉلیب، عدالت ایستاووچی و ستمگه قرشی بۉلگن نامدار بویوک عایله «محمودی» گه تېگیشلی بۉلگن. او عایله دن اېرکین لیک ایستاووچی و اېل سېور لیکنی کسب اېتگن اېدی.(۱) او عدالت سیزلیک و فقرلیک نی مستقیم شکلده اجتماع ده کۉریب، زمانی و مناسب اۉرینی هم تشخیص قیلیب قیلیچ دېک سۉز لرینی یاشیره آلمه دی. گرچند ایته دی: شاه نینگ گپ لری قانون دېب و دموکراسی و آزادی بیان دن هیچ بیر خبر یۉق اېدی. عبدالرحیم ایکی پرده ارسیده معارف تیاتریده ملک الشعرا شعری آرقه لی قوییده گی مضمون بیلن بیر کۉرگزمه کۉرستدی:
مـن نگـويم كه مـرا از قفـس آزاد كنيد
قفسم برده به باغی و دلم شاد کنید
آشیان من بیچاره اگر سوخت چه باک
فکر ویران‌کردن خانه صیاد کنید
اوشبو کۉرگزمه گه حضور تاپگن لرنی جوده هم قیزیق تیره دی.برچه کیشیلر ظلم ستمگه قرشی اۉرنیدن توریش شکلیده اوزون مدت کف اوره دی. بیراق اوشبو تیاترده دربار دن کېلگن شاه جاسوس لری تیاتر گه کېلیب لذت آلیش اۉرنیده باشنی سکوتگه قۉییب، اۉیاتده قالیب، اوشبو تیاترده بۉلگن گپنی شاه درباریده اېکیزه دی شونده ی قضیه بیلن محمودی لر تقدیری اوشه پیتده اېرکین لیک و «خلق دولتی» سېسینی چیقارتگن. و استبداد قماقخانه سیده اۉتکزگن. شاه رژیمی هم اوشبو فریادنی خطر حس قیلیب، اطلاعات و کلتور فرهنگی تمانیدن فرمان بېریلیب، عبدالرحیم محمودی قدغن نینگ هنری برنامه‌لری (تیاتر و موسیقی)لرینی افغانستان رادیو سیدن اخراج قیلسه لر.
عبدالرحیم محمودی اوشه فعالیتی نی باشله شی اوچون 5 ییل موسیقه و هنرنمالیک دن آرقه گه اوریلدی . اوشبو رحم سیز سیلی یشش محدودیت لری هرتماندن فواره قیلیب، محمودی روانیگه چوقور تاثر تشله دی. جامعه عبدالرحیم دن صنعتکارلیگی دن فایده لنیب، کېتمه-کېت ترانه ضمضمه قیلیشنی ایسته یرایدی بیراق شاه خودکامه «محمودی» نینگ معترض تاووشیدن قورقیب، عبدالرحیم آغزینی هم باغله دی. اوشبو تازه قوشیق لری آرقه لی جامعه نی اۉیغاتیب، آگاه لنتیرسه. شونگه کۉره حیات کېچیریش اوچون آته شغلی گوریچ ساتووچی لیک بیلن شغلندی. جامعه ذوقی و ایسته یدیگن قوشیق لرنی اختریش و ایزلش اۉرنیده و تورلی کتابلر دن شعرلر تیارلش کمپوز لرنی تهیه و ترتیب قیلیشی اۉرنیده دوکان دارلیک بیلن مصروف بۉلدی.
ایکی صنعتکار افغانستانده جوره سی بۉلمگن منطقه ده ملی شهرت قازانگن همده حاضرگچه اۉلکه موسیقه سیده ضمضمه بۉلیب، اصلا اېسکرمه گن، نینواز نینگ عوام پسند آهنگ لری و زحمت چیکن لری دن بیر دنیا منتدارچیلیک بیلدیریب، هیچ قچان انکار قیله آلمه یمیز.
عبدالرحیم جسمی و روحینی ۵ ییلیک جیم و سکوتلیک جوده هم قیسه دی. بیراق اشبو تنله گن یۉلیدن پشیمان بۉلمه ی و سېسیگه علاقه تاپگن کیشی لر هیچ قچان اېسلب، قرار سیز کوتیب تورگن. رشید جلیا، افغانستان صنعتکار لریدن بۉلیب، عبدالرحیم نینگ صنعتکارلیک استعدادی بیلن آشنا اېدی. اونینگ واسطه سی آرقه ینه ده مکروفون آرقه سیده توره دی. اوشبه پیتده قدرت جوگنی صدراعظم حیثیده داودخان قولیده بۉلیب، ستمگرلیک و دیکتاتورلیکه آت قازانگن اېدی و شرافتلی کیشیلرنی ایزلش و فکرلرنی سانسور قیلیشگه ابه لرینی اۉغیل لردن کۉره بیر آدیم ایلگریراق ایدی. شونگه کۉره محمودی نینگ آتی و رسمیدن قورقیب، خطر حس قیلیب، شو پیت نینگ استخبارات دیوانیده محمودی آتلر ممنوع قلمداد بۉلیب، ایزلش آستیگه آلدی. بیراق عبدالرحیم محمودی آتی اورنیگه«ساربان» دېب، قیته دن عاشقه ترانه لر آرقه لی یوره گ تازه قیله باشله دی.
تغین بیر مرته ساربان ابوالقاسم لاهوتی نهایت گوزل شعری (خورشید من کجایی / سرد است خانه من) (۲) فضل احمد نینواز آرقه لی کمپوز بۉلگن قوشیق زمزمه قیله باشله دی. اوشبو شعر مفهومیده اجتماعده ایتیلمه یدیگن یاشیریلگن بیراق قدرت باشلیغ لری درک قیله آلمه یدی و اونینگ هیچ بیرکیشی تفسر قیلیشی اوچون لب هم آچمه یدی. شو اوچون اوشه کوندن بویان عاشقانه هیدی و رنگی بیلن ایله نیب تورگن. ساربان اوشبو دلنشین شعری بیلن صنعتکارلیک اۉرنینی جامعه گه ثابت قیلدی.
دیدم ترا ز شادی، از آسمان گذشتم،
جانان من که گشتی، دیگر زجان گذشتم،
آخر خودت گواهی: من از جهان گذشتم.
بی تو کنون سرای درد است خانهء من،
خورشید من کجایی؟
سرد است خانهء من.
مونه ایندی ساربان جامعه ضمیریدن اۉرین آلیب، بیرین-کېتین ترانه لری گلّب، ساربان و باشقه یارلری نینواز باشقه صنعتکارلر و چله دیگن گروه لری بیلن ایستدن چیقاریلمس قوشیق لرینی تیارلب حواله ایته دی. «ای ساربان آهسته ران»، در دامن صحرا»، « مشک تازه می بارد»،« وطنم! کشور من جان منی»، «دوش از مسجد سوی میخانه آمد پیرما»، «آهسته برو»، «تو آفتاب و من»، «شد ابر پاره پاره»، «باغ دی یم باغوانه»، «ابر سیه کشیده موی تو» و باشقه اۉنلرچه اېسدن چیقاریلمس قوشیق لرینی ینه استه-سېکین ساربان یاقیملی تاووشیده گی قوشیق لر دیوارلنگن جامعه نی آگاه لنتیره دی.
خـــدایا داد از ایــن دل داد از این دل
که من یکدم نگشتم شاد از این دل
چــو فـردا دادخـــواهان داد خــواهند
بگـــویم صــد هــزاران داد از ایـن دل
قیرق دهه سیدن سۉنگ یاریم اېرکینلیککه اېگه بۉلگن«تاجلی دموکراسی» اویقیده یاتگن جامعه نی بیر آزگینه اۉیغاتی. روشنفکرلر و افغانستان موسیقه سیگه اېرکین تنفس قیلیش لریگه فرصت تاپیلدی کۉپ صنعتکارلر یاشیریلگن بارلیق لرینی کیشیلر حضوریگه اجرا اېتدی. نینواز، زلاند، شاه ولی ولی(ترانه توزه تووچی)، سرمست، برشنا، ساربان، احمد ظاهر، ظاهر هویدا، ننگیالی، خیال، آرمان باشقه لردن اېسلش لازیم بولر افغانستان موسیقه سی نینگ ییریک و ایلغار صنعتکار لریدن بۉلیب، اۉلکه موسیقه سیگه توس بېرگن لر. اوشبو جمله دن نینواز نینگ شعر تنلشده، تصنیف قیلیش، کمپوز و موسیقی تیارلشده مخصوص استعدادی و چیور بۉلگن. نینواز کۉپینچه صنعتکارلرگه استاد حیثیده هنر پرورلیک قیلیب، جامعه گه پیشکش قیلگن. اوشبو مرحیله ده ساربان و احمد ظاهر گه اعتبار بېریب، ساربان نینگ گوزل سیسی و فقرلیگی بیراق غرورلی و اوشبو پیمانه ده احمد ظاهر نینگ توغمه استعدادی و اۉلمس سېسی و شخصیت لری جذب قیلدی .بو ایکی کیشیگه موسیقه نینگ اینگ چوقیسیگه کوتاریشگه یاردم بېردی.(۳)
ساربان انچه توسیق لر بیلن بیرگه هنرنمایلیک سفرلری هم بۉلگن جمله دن تاجیکستان و ایران گه سفر قیلگن. 150 دن آرتیق قوشیق «افغانستان رادیو تلوزیون» آرشیفیگه ثبت قیلگن برچه قوشیق لری، غزل و ترانه لری شهرت قازانگن شاعرلدن جمله دن: لاهوتی، حافظ، مولانا، خیام، سعدی، بهار، سایه، سیمین بهبهانی، بیدل، شهریار، ایرج میرزا، واصل کابلی، بابا طاهر همدانی، معیری، قاری زاده، قدسی وباشقه نامدار شاعرلر شعریدن تیارلنگن دیر. همده افغانستان محلی فولکلور قوشیق لرینی گیرا سیسی آرقه لی ترانه توزه تیب زمزمه قیلگن. «آهسته برو»، «بیا که بریم به مزار»، «نازی جان هم دم من دلبر من» و... بولر برچه سی ساربان سیسی بیلن اجرا بۉلگن قوشیق و ترانه لردن عبارت دیر. ساربان قوشیق لرینی احمد ضیا خالد جمعلب، بیر مجموعه توزه تیب، «قافله سالار هنر» ناملب تدوین قیلگن دیر. او نیچته گوزل ترانه (در دامن صحرا»، «شد ابر پاره پاره»، «بهار آمد بهار آمد» نی و... نینوازگه تېگیشلی دېب، بیراق اینگ یخشی قوشیق لر ساربان آرقه لی اجرا بۉلینگن دیر.
1357 نچی ییل ثور آیی نینگ فاجعه لی کونلری باشلنیب، یشش عادی حالتده بۉلمه ی کون سیین یمان وضعیتده بۉلدی. اېرکین لیک ایستاووچیلر و باشقه آزگینه قرشیلیک کۉرسته دیگن لرنی عذاب بېریش و قماققه آلیشی و اۉلدیرشی حتمی بۉلدی. جمله دن ساربان هم باشقه افغانستان ایرکینلیک ایستاووچی ایللریکبی داغ سیز قالمه دی. چونکه محمودی عایله لری وباشقه انچه اېرکین لیک ایستاووچی دموکراتیک نوین گه تېگیشلی جریان لرگه اوشبو بوزغینچ و تاریخ بدنام لری جنبشی قتیق دشمنی بۉلگن بولر آلدیندن بېللی بۉلیب، بیرینچی تیلبه صفت حرکت لریده اۉلکه ساتووچی خلق پرچم باشلیغ لرینی خاینلیک دسیسه لریگه قربان بۉلدی.
دوامدار فقرلیک، خادیست، ستمگرلر آرقه لی روحی و روانی فشارلر بیلن بیرگه محمودی لرنی اوشله شی و اۉلتیریلیشی ساربان نینگ هم توانینی طاقتسیز قیلیب ازانچیگه اېزیب مجنون بولیب اۉیگه اۉلتیردی. شونده هم اوشبو پوشال رژیمی ساربان نینگ آزار و اذیت بېریشدن قۉل تارتمه ی کیچه تماندن افغانستان ایلینی آرزو آرمان لریگه وفادار و متعهد بولگن محمودی لر کاروانینی دارگه آسر اېدی.(۴) و سارباندن کیشیلر ذهنینی غافل قیلیش اوچون تلویزیون پرده سیگه کۉرینیب، خورسنلیک قوشیغینی جلاد لر رژیمیگه توغری زمزمه قیلیشنی ایسته یدی. او شونچه هم چوقور نفرتی بۉلگنی اوچون لطیف محمودینی خلق پرچم آدم کشلری پولیگونگه تاپشیرگنده بونده ی بیان اېته دی:
این غم بی‌حیا مرا باز رها نمی‌کند
از من و ناله‌های من هیچ حیا نمی‌کند
رفته و می‌رود هنوز هر کی به هر کجا بود
تکیه به زندگی مکن عمر وفا نمی‌کند
گفت همی آه تو را گریه ز چیست، گفتمش
آنچه که اشک می‌کند آب بقا نمی‌کند
ساربان نینگ روح و روانی استبداد یره سیدن داغ بۉلیب، بوتونله ی قیغوله نیب همده رنگ-تورخی دن کینه یامغوری یاغیب تورگن اېدی. شایق جمال، مسحور جمال، فرهاد دریا، عبدالله مقری، اسد بدیع، مددی، امیرجان صبوری، نغمه، وجیهه و فرید رستگار وباشقه لری کبی خونخوار و ظالم لر رژیمیگه اوز حنجره سینی اولرگه بلند گوی توزه تیب بهاسیز قیلمه دی. او هیچقچان جلاد لر رژیمی دولت تلویزیونی نینگ کمره سینی توغرسیده آچیق پیشانه و کولگو دوداق بیلن تۉخته گن اېمس. اوشبو سبب لرگه کۉره اونینگ اجرالری قیغولی سیماسیگه اصلا تینگ کېلمه یدی. مستقیم شکلده ایته آلمه ی آغولی کولگو و اعتراضلی اجرا لری آرقه لی کوروچیلریگه بېلدیره دی. ایتیش لرگه کۉره : اونینگ اورتاق لرینی وسیله سی بیلن زوردن غریبلیک کلبه سیدن چیقاریب آلیب باره دی یره لی جانیگه نسبتاً یخشیراق کۉیلک کیدیریب، یریمجان گۉده سینی کۉرگزمه گه قۉیدی. دېمک اوشبو خونخوار رژیم هم «هنردوست» و «دموکراتیک» دېب اۉیله شی لازیم. جمله دن غوث زلمی رژیم نینگ اینگ مهم مهره لریدن بۉلیب، ساربان نی الدب مسخره دولتنی کۉرگزمه سیگه تلویزیون کمره سیگه کۉرسته دی.
ساربان ۱۳۶۸ نچی ییلده سکته مغزی کسلیگیگه اوچره ب یریم بدنی فلج بۉلیب، دنیا مصیبتیگه دایملیک بسترگه یاتیب قالدی.اونینگ یوره گیده گی یاشیرینچ سیرلرنی قیته ایتیشگه اېندی تیل هم توغری یاردم بېرمیدی.
قیرغینچی دهه ده عبداارحیم ساربان (چپ تماندن اوچینچی کیشی) افغان صنعتکارلری ارسیده
۱۳۷۱ نچی ییلده تنظیم رهبرلری حکومت نی قۉلگه آلیب، آز وقت اۉتمه ی کابل و اۉلکه میزنینگ تورلی شهرلریگه خانمانسوز اوروشلر باشله نیب، اوشبو شهرلرنی قان حمامی و ویران لیککه ایله نتیردی. ساربان عایله سی هم باشقه اۉلکه داشلرکبی قاچقین بۉلیب، پشاور نینگ غریب نشین محله سیگه اوتراق تاپدی. ساربان نینگ قاچقینچیلیک و کمبغلیک همده دواملی کسلیک قیینچیلیگیگه قالیب، کوپینچه غم و قیغو بیلن کون کېچردی. آخرده ۱۳۷۳ نیچی ییل و حمل آیی نینگ ۷ سیده ۵۹ یاشیده دنیادن کۉز یومیب، پشاورگه اکه بابه قبرستانیگه توپراققه تاپشیریلدی.
۱۳۸۵ چی ییلده پاکستان دولتی تیاره قونلغه سینی کېینگی تیریش اوچون اوشبو قبرستان نینگ بیزماقچی بۉلدی. ساربان عایله سی ساربان جسدی نی انتقال بېریشی اوچون ملی اصطلاح لریگه کۉره رادیو تلویزیون یاردم سۉزینی ترقتدی. حکومت هم تورلی خلق ارسیده ساربان نینگ محبوبتی بۉلگنیدن آگاه بۉلیب، ساربان عایله سیگه یاردم بېریشنی اۉزیگه فایده بیلیب، جسد نینگ انتقال بېریب، شهدای صالحین قبرستانیگه احمد ظاهر قبری یانیگه ساربان نینگ جسدی نی دفن قیلدی. اوشبو مناسبات اوچون بیر احتفال ده بیراق ساربان ارواح سینی آزر بېره دیگن و توهین قیله دیگن ساتیلگن روشن فکر لر توناگون گچه «شکوهلی ثور انقلابی» جلاد لری بیلن بیر سېسده هورا دیگن لر«خورشید من کجایی؟» دیگن آهنگی نجس حنجره لی فرهاد دریا اکتی بیلن اجرا بۉلینگنی برچه سیدن کۉره دردلی اېدی. چون فرهاد دریا توناگون گچه بوگونگی ایناغه لری بیلن هم پیک اېدی شونگه کوره ساربان ارواح سیدنی جوده هم آغریته دی.
هیچقچان ساربان اوز هنرینی دۉنگیزلر ایاغی آستیگه توکمه دی. او کیشی ملی و منطقه بۉییچه شهرت تاپیب، زورمنلر درگاه سیده ایاغ قۉیمه دی. کمبغل بیراق سربلند یاشه دی. او کیشی عصریمیز نینگ اینگ قشاق صنعتکارلردن بۉلیب، غرورلی و ساده یشام و کۉپ قیینچیلیک لرنی اۉتکزدی. او کیشی باشقه صنعتکارلر کبی جمله دن وحید قاسمی، فرهاد دریا، گلزمان، صدیق شباب، شفیق مرید و باشقه لردېک دست نشانده کابل دولتی و اۉلکه جلاد لرینی ثناگوی حیثیده اۉزگریلگن. ساربان اوز هنرینی باسقینچلر گه صفتلاووچی شکلده عرضه قیلمه دی.
اېسلتمه‌لر:
۱- ساربان داکتر عبدالرحمن محمودی نینگ آپه سینی اۉغلی بۉلیب، حزب خلق و نداء خلق کزیته سینی قورچیسی اېدی مشروطه خواه لرنینگ اینگ یخشی کیشی لریدن بۉلیب، کوپینچه یاشینی ظالم پاشاه قماقخانه سیگه اۉتکزدی و هیچقچان زر و زورگه باش اېکمه دی. او کیشی مظلوم لرگه خذمت قیلیش مقصدی بۉلیب تنله گن یۉلیدن قیتمه دی. کېله جک نسللرگه اېرکینلیک ایستاووچی و ظلمگه قرشی کۉرشیش نی اوزدن ارث قالدیردی. اونینگ آتی اولکه تاریخ صحیفه لریده آخرگچه جانلی صورتده حک بۉلیب قالدی.
۲- ابولقاسم لاهوتی ایرانلیک شاعر بۉلېب، عاشقانه و میهنلیک شعرلری افغانستان موسیقه سیگه گوزل قۉشیلگن. لاهوتی شعرلرنی ایران و تاجکستاندن کۉره افغانستانده اېشیتگوچیلری بار بۉلگن. ساربان ۱۱ قطعه شعر و احمد ظاهر ۱۵ قطعه شعرینی نینواز نینگ مستقیم یاردمی بیلن کمپوز قیلیب، قوشیق قیلیب افغان جامعه سیگه حواله ایتگن دیر.
۳- احمد ظاهر ساربان نینگ اینگ صمیمی اۉرتاق لریدن بۉلیب، او ساربان نینگ سېسینی سېویب یخشی کۉرر اېدی. و قوشیق لرینی اوشه گوزل لیگیگه کۉره ضمضمه قیلر اېدی. احمدظاهر ساربان نینگ اۉشه قشاقلیگیگه و بیر قناعتلی مردانه لیگینی درک قیلیب، بیران پیت دوست لیک طریقه سیده کون زندلیگینی اۉتکزیشی اوچون بار پولیدن یاردم بېرر اېدی. ایتیشلریگه کۉره ده افغانان هوتل لریدن بیریده ساربان «آهسته برو» قوشیغینی اجرا قیلماقده ایدی اۉشه محل احمد ظاهر دوست لر بیلن بیرگه اوشبو جاده دن گذر قیلماقده اېدی ساربان گوزل سېسی نی اېشیتیب درّو تۉختب« جان جان انچه تاتلی سېس، هزلشیب، ینه بیر مرته اویلنسم اېدی ساربان آهسته برو قوشیغینی تویمگه اجرا قیلسه اېدی» دېب آرزو قیلر ایدی احمد ظاهر.
۴- ساربان نینگ ایناغه سی دین محمد محمودی قورقمس مبارز لردن بۉلیب، اوز یوکسک هدف لری اوچون حیاتی نینگ آخریگچه خادیست جلادلر عذابیدن دفاع قیلیب روس قُل لریگه باش اېکمه دی. آخر ده ۱۳۵۸ نچی ییلده پلچرخی قماقخانه سیده ۸ کیشی یارلری بیلن دارگه آسیلدی.
