ملی بیرلیک چتری آستیده ملی خاینلر
- رده: اۉزبېکچه بۉلیمی
- نویسنده: شکور
- منتشر شده در سه شنبه، 26 حوت 1393
افغانستانده گی اوچ دهه خانمان کویدیرووچی آتش، افغانستان ملتیگه قرشی تسلط حکومت لر خاین حاکم لرگه همیشه قوم بازلیک تنورینی ایسیق سقله گن و غرب باسقینچیلری همده منطقه ارتجاعی لری منطقه لیک سیاست لرینی دردسیز آلغه آلیب باریشی اوچون اوشبو الاونی قۉزغب تورگن. تاسف گه کۉره، حاکم دستگاه لربیلن بیرلشگن روشنفکرلر آشدن ایسیقراق کاسه بۉلیب، ستمکارلرنینگ یمان هدف لری اوچون تیوری توزه ته دی. اینگ آخری افغانستان نینگ ملی اتفاق سیزلیک تمان آلیب باریشی و ارتجاع لیک حاکمیتنی دوام بیریشی حتی تجزیه بۉلیش خطری اوچون خاینلیک وظیفه‌لرنی بجره دی.
افغانستان ملتی تورلی اېلات دن شکیل لنیب، عصرلر بۉییچه معین تاریخ مشخصاتی، جغرافیه و سیاست تۉغریسیده دنیا اۉلکه لر ارسیده هویتی بۉلیب، رسمی شکلده تنیلگن دیر. اوشبو اۉلکه کهنه تاریخگه اېگه بۉلسه هم، افغانستان باشقه کۉپینچه مترقی اۉلکه لرگه کۉره ملت بۉلیشلیک پروسه سېکین حرکت قیلگن برتماندن خودکامه نظامیلر وشوونیست لر نقشی بۉلگن تغین بیرتماندن همیشه ارتجاعی و امپریالیزم اوشبو پروسه ده یۉل توسیب تورگن. آخرگی نیچه عصر جریانیده مستبد حاکم لر پشتون قوملرگه تېگیشلی بۉلیب، همیشه اقلیتده بۉلگن قومنی کېسکیر قیلیچی (شمشیر) آرقه لی نشانی آستیگه آلگن. عبدالرحمن خان، هزاره لرگه چنگیز و هلاکو دن کۉره فجیح راق ایشلرنی قیلدی. انترنت عصریده عجایب لریدن بۉلیب، طالب لر آتیگه هم «شریعت اسلامی» دفاع سیز و پشتون بۉلمه گن مظلوم کیشیلرنی قیرغین قیلگنینی کۉرگن میز. اشبو ملی ظلم پشتون حاکم طبقه لری تمانیدن پشتون بۉلمه گن ملیت لرگه عصرلر بۉییچه دوام باربۉلگن شونگه کۉره افغانستان قوم لری بیرلیکده اېلکه مه-اېلکه بۉلیب، اۉزگه تجاوزچیلرگه قرشی توریشنی اۉیلمه گن کیشیلر اوشبو حقیقتنی انکار قیلیش اینگ آخر درجه ده ابله لیک و مسخره لیک دېب کۉزگه توتیله دی. طبعی حالتگه کۉره، افغانستان نینگ بارلیگی و بیرتن بۉلیشی پشتون، اۉزبېک، هزاره، تاجیک و...باشقه اېللرنینگ بیرلیگیده بۉلیب، مشترک شکلده اویلریدن دفاع قیلیشدن شکلنگن دیر.
بیراق هلمند و بامیان اۉلکه داشلریمیزگه فقر و مصیبت بیر شکلده بۉلیب، هیچ بیر ملیت، قوم و تیلنی تانیمه یدی. اوشبو فقر و مصیبت لرنی پاکلش فقط اۉلکه داشلریمیز نینگ بیرلیگیده بۉلیب، ملّی خاینلر و تشقی ارباب لری بیلن قرشی کۉره شیشده دیر.
اېرکینلیک، بیرملت نینگ حیاتی و مماتی دیر. شونگه کۉره استقلال و اېرکینلیک اوچون باسقینچ لر و جیره خوارلر بیلن قرشی کوره شیشنی اۉزیمیزگه بیرینچی بورچ بیلیش کېره ک. بیر قوم یاکی بیر ملیت نه فقطه وظیفه سی بۉلسه بلکیم اوشبو توپراقدن دفاع قیلیش هربیری نی وظیفه سی بۉلگن. باسقینچده بۉلگن کۉپینچه اۉلکه لر (افریقالیک و جنوب لیک امریکایی لر) امپریالیزم گه اوزاق قرشی کوره شیش لری بیلن ملی هویت لرنی تانیتتیردی. حماسی اوروش لرده امپراتور باسقینچ لر مقابلیگه افغانستان ملت لری هم بیرلیکده بۉلدی. بیراق تشقی باسقینچ لر فقط قورال گه تیه نیب، «سوونی لایلت، بلیق آل» «تفرقه تشله و حکومت قیل» دیگن تیرمینگه کۉره تسلط لرینی بیرنیچه پیتگچه اوشبو اۉلکه گه سقله آلدی.
امریکا هم اۉلکه میزگه نظامی کوچ لرینی بۉلیشینی دوام بېریشی منطقه نفت و گازیگه اېتیشینی و سیاسی هدف‌لری (چین، روسیه و ایران و... باشقه اۉلکه لرنی احاطه قیلیشی و آسیاده اۉز وسعت لرینی اسره شی) اوچون قدرتلی نظامی پایگاه لری یولی بیلن ضعیف، نیچه قسمت بۉلگن افغانستان، قومی تارتیشوو و اوروش لرده کۉره دی. امریکا و انگلیس دیپلومات لرنی تیلیدن افغانستان نینگ تجزیه بۉلیشی حقیده قیته-قیته تیلویزیون لرگه نقل بۉلگن. شونگه کۉره امریکا و انگلیس اوشبو اۉلکه گه ملی شخصیت لر و مبارزه چیلرنی ظهور قیلیشی گه تورلی وسیله لردن فایده لنیب مانع بۉله دی. عوام فریب لیک و مسخره قیلیووچی پروژه‌لر مثالگه کۉره «ملت‌سازی»، «اعتمادسازی» یاکی تورلی تحصیل اوچون بورسیه لر بېریشگه اینتیلماقده شو یۉللر بیلن روشنفکرلر، یاشلر، ملی سربلندلیک و اېرکین لیک ایستاووچی کیشیلرنینگ سیسلرنی چیقگنی قۉیمه یدی. اېرکینلیک ایستاووچی مبارزه چیلر یۉلینی ملی و مترقیلر کوچ لریگه تار راق قیلماقچی دیر. امریکا فرمانیده بۉلگن تورلی طیف و سیع صورتده گی روشنفکرلر شاهیدی بۉلگن میز کیم، افغانستان حیاتی امریکا نظامی لرنی بۉلیشیده بۉلگن میش دېب امریکا و غرب دست پخت رسانه لری یۉلی بیلن اویالمسدن جار اۉرماقده لر. «ملی وحشت حکومتی» اۉزگه لر نوکرلری بیلن شکل لنیب، تحلیف پیمانیدن سۉنگ امریکاگه امنیت بیتیمیگه قۉل قۉیدی. شو شکلده بیرینچی کون قیلگن ایشلری امریکا نینگ قوللیک طوقینی بۉینیگه سالیب اونینگ پولی و قورالی برکتی بیلن نیچه کون ملت ایچیغیدن امانده بۉلسه لر.
اېلگه قرشی عنصرلر آرقه لی غالباً نیچته عمده مسله ملی مسله چتری آستیده شهرت قازنه دی:
ملی ستم
اوشبو رابطه ده ملتگه قرشی ایکی طریقه ده قره ش بار دیر. بیری برترلیک ایستش فکرلر پشتون شوونیست لر تمانیدن دېمک پشتون لر اۉزنی افغانستان قوم لرنی سرداری دېب توشونیشی و تورلی ملی ستملیک لردن انکار قیلیشی دیر. تغین بیرتماندن پشتون بۉلمه گن کۉپ کېینگ قوم پرستلر، برچه اجتماعی مصیبتلر ریشه سی، ملی ستم و پشتون لرنینگ وجودیده دېب توشونه دی. اوشبو ایکی طریقه ده گی قره ش اشدی ارتجاعیلیک و جامعه میزنینگ چین حقیقت لریگه قرشی بۉله دیر. اوشبو تمانلر قوم بیرلیگینی توسیب، ملی ضدیتلرنی تیزلش تیریش جمله سیدن سنله دی.
جنرال واحد طاقت ییللر بۉییچه نجیب دولتیگه یاردمچی و خاد گروه سی پیشانه سیده بۉلیب، بو مرته پشتوندن باشقه قوم «حرامی» دېیشی بیلن اۉزنی پشتون قومینی نماینده سی توزه تیشی اوچون ایتیلماقده. شو وسیله لربیلن قیلگن جنایت لرنی یاشیرماقچی بۉلگن دیر. هیچ قچان بونده ی ساتیلگن کیشیلر بیر شرافتلی ملت نماینده سی بۉله آلمه یدی. خورسندلیکده شو اوچون بیرتعداد شرافتلی پشتونلر اجتماعی صحیفه گه اوشبو یمان هدفلی شوونیست نینگ محکوم قیلیب، قاره لگنلر.
مرتجع پشتونیست لردن بۉلگن روستار تره کی، عبدالرحمن خان جنایتلری حقیده کۉز آچیب بۉنده ی توصیف اېته دی: «امیر قوم و مذهب لیک تعصب قیلمه ی بیر کوچلی دولت توزه تیش مقصدی ده بۉلیب، سرکش قوم لرنینگ تار ومار قیلدی»ایریملر اینگ یوقاری «داکتر» و «پروفیسور» و باشقه لقبلر بیلن اۉز آتلریگه قۉشیمچه قیله دی. بیراق اوشبو مسله ده بوتونله ی جهل و نادالیککه قالیب، ملا عمر(طلبه کرام) نینگ توصف قیله دی. کامران میرهزاردی قوسقولک هزاره بازلگی عسکر موسوی، کریم مشتاق، سلطان علی کشمند، عوض نبی زاده و باشقه لرنینگ وقاحت و حقه بازلک دن آزراق چه یی میز، به جای دن که هزاره مردم میزگه بیدارلک اوچون و همه قوملردی اتفاق قیلیب باسقینچ‌لر و ستمگر حاکم‌لر (پشتون و غیر پشتون)، درد و رنج لرینی عقده لرگه و کنیه توزیگه قیلیب پشتون تبارچلق مردم ده ضدیگه سازلیدیلر.
ملی مسله مجرد پدیده بۉلیب، سیاسی نظام دن اجره آلمه یدی. فقط اﯢلکه گه ملی، مردمی و مترقی نظام حاکم بۉلمسه، اونینگ حل بۉلیش زمانی میسر بۉله آلمه یدی. ملت تنیدن بنیادگرا لر ویروسی یۉقالمسه و بوگونلیک پوشالیک مافیا نظامی نینگ گلمی یغیلمسه نفقط ملی مسله حل بۉله دی عکسینچه ارکده گی آخیرگی قدرت چنقاغیده بۉلگن قبیله سالارلر اﯢرته سیده گی چوکی لرنی تقسیمی اوچون بۉلگن جنجللی تارتیشوولر اوشبو ملی مسله جنجلینی تغین هم کۉپه یتیریب و قانلی راق قیلیب، کېینگی ترماقچی دیر. شونگه کۉره بیگانه و ملتگه قرشی رژیم نینگ اوشبو آفتلی عمللریدن قوتیلیش، ملی اقلیت لر مبارزه سی برچه افغانستان ملتی نینگ قوتیلیشیگه باغلیق بۉلیشی کېره ک دیر. اقلیت لر حق حقوقینی قۉلگه کېلتیریش اوچون بیرملت نینگ سیاسی مبارزه سینی تابع لنتیریشی، بیر ملت نینگ تشقی باسقینچیلر و ایچکی قللریگه قرشی کورشیشنی بطی قیله دی. آخرگی تحلیلگه کۉره قانلی دشمن تېگیرمانیگه اﯢلکه میزنینگ برچه ملیتی سوو قوییشی دیر.
حاضرچه ایران و پاکستان جاسوس لری کېینگ کۉلمده دولت نی اینگ یوقاری صف لریده موجود لیگی هیچ بیرکیشیگه یاشیرینچ قالگن اېمس دیر. بولر ملیت لر اﯢرته سیگه دشمنلیک توغدیرووچی جدی منبع لردن سنله دی. بونده ی بدبختلیکنی تشلشی اوچون اربابلری تمانیدن پاره قۉلگه کېلتیره دی. اوشبو عنصرلر نینگ نیچه ییل آلدین فقط گینه «پوهنتون» و «دانشگاه» بۉلمگن و ارزش سیزموضوع حقیده قیلگن عمللریگه شاهد اېدیک و آگاه سیز احساساتی یاشلرنی اﯢز ارا اوروش تیریب بیر-بیراونی اﯢلتیردیلر.
فرد تیوری لری بیگانه پرور لر بیلن اﯢلتیریشینی افتخار جمله سیدن سنسه لر، او فقط گینه ملی خاینلر و تشقی ارباب لری نینگ دردیگه دارو بۉله دی.
ملت ارسیده اﯢرنی بﯢلمگن و قدرتده بﯢلگن ظالملر، آگاه سیز و احساساتلی ملیت لرنی هربیر قومگه تېگیشلیگینی قﯢزغب نفاق تشلب اﯢزیگه تمان قیلیشیگه حرکت قیله دی. کۉپینچه اورنک لرینی ۱۳۹۳ ییل سیلاوویده کۉریب تجربه قیلدیک. و انچه کیشیلرنی سراب موهوم کېینیدن ییباره دی. کۉپ تجربه لرده کۉرستیلدی، تورلی قوم لر نماینده سی مین دیگن کیشیلر عمللریگه کۉره باشقه لردن آلدین اﯢز اېلیگه خیانت قیلیب، فقط گینه اولردن یمان فایده لنیشیدن باشقه هیچ بیر خذمت بجره آلگن یۉق. ملیت لر آگاه بۉلگنی دن سۉنگ او گروه یاکی بو گروه ده بۉلیش گول اوره دیگن شعارلرنینگ ارقه سیدن یورمه ی، قوم، سمت و تیل مرزی بۉلمه ی بیرلیک، بیر بۉلیشلیک و افغانستان ملیتی نینگ برچه لری آسایشته بولیشی اوچون اینتیله دیگن کیشیلرگه اعتماد قیله دی.
فدرالیزم و صدارتلیک نظامی
ملت نینگ نماینده سی بۉلیب، اولرنینگ اۉینه تووچی ایریم نماینده لر و الدمچی روشنفکرلر، مرکزلیک ریاست چوکاتیگه راحتلیکده قانلی قۉلی اېتیشمگن اوچون کۉپ وقتدن بویان «قوم لیک ضدیت لر آلدینی آلیش همده حقیقی دموکراتیک تحققی»، اوچون «فدرال» یۉلی بۉلگن دېب تاووش چیقاره دی. سیلاوو نتیجه سینی قبول قلیشیده آغو جامینی ایچدی گینه شو یۉل بیلن صدارتلیک نظامیگه اېتیشیب، اﯢزاق آرزولریگه ایتیشیش دیر عبدالله نینگ سیلاوو حلقه سیده گی یارلری ایتگن. حاضرگی شرایطده افغانستان ملتی قان و خیانت جهنمیده چوم ماقده لر و جان سیز تن لرنی امریکا و مافیا کرکسلری (کلقوشی) یېرته دی. سیاسی نظام نینگ اﯢزگرتیریش شکلی اوشبو دفاع سیز ملت نینگ بدبختلیکدن قوتیلیشگه قنده ی بیر معجزه بۉله دی می؟
فدرال یاکی ریاست لیک یاکی پارلمانی، فقط گینه بیر دولت اداره سینی تشکیل بېره دی. هیچ قچان اونینگ مضمونینی تعیین قیلمه یدی. اﯢلکه اداره سی باشلغی ملی خاینلر بۉلسه، اونینگ اوستیگه هر تورلی آت قوی سنگیز هم ینه ده اونینگ ماهیتی و محتواسی ستمگرلیک، اوغیرلیک، فساد و ظلمدن تۉله بﯢلیشی کوتیله دی. چونکه یوقاری طبقه ده گی فردلر حاکم قدرتینی قۉلیگه آلیب، بیر سیاسی نظام نینگ ماهیتینی تعیین قیله دی.
آلمانده «ملی جبه»باشلیغ لری امریکا سناتورلری اینیقسه دانا روهرابکر حضوریده (افغانستان نینگ تجزیه بۉلیشی حقیده نیچه مرته سۉزله گن) افغانستان نینگ تجزیه سی باره سیده «فدرالیزم» نامی آستیده طرح قیلگن. «ملی جبه» باشلیغ لریدن بیری نجیب الله کابلی، بیر خبرلیک ییغینده سیرلرینی آچیقله دی. تشقی اﯢلکه لردن ایترلی پول قۉلگه کېلتیریب، اﯢلکه نینگ تجزیه بۉلیشینی ایسته یدی.
بوگون اﯢغریلر، افغانستان نینگ دردیگه دوا بۉله دیگن فدرالیزم نظامی دېب شعار بېریشی، قدرت نی غصب قیلیش و چور قیلیش اوچون توله حاکمیت بوله آله دی. عطا، محقق، دوستم، امراالله صالح، قانونی، ضیا مسعود وباشقه مافیا باشلیغ لری هربیری افغانستان نینگ بیر تمانیده سلطنت قیلیشنی تون و کون آرزو سیده بۉلیب خیالی کۉره دی. بونده ی آرزو لرگه اېتیشنی فدرال نظامی یۉلیدن آسان راق کۉره دی. بولر اﯢتگن اﯢن اوچ ییل دوامیده عملی شکلده جنگسالارلیک ملوک الطوایف سیستمینی یۉلگه قۉییب، افغانستان ملتینی اېترلی عذاب بېریشیگه سبب بۉلگن دیر.
قومباز خردجالر نینگ قولاقنی تیشه دیگن بانگ لری «فدرالیزم» حقیده گی شعارلری دن بېلی کیم یلغوز قدرت و افغانستان نینگ تجزیه قیلیشیدن باشقه آنگلریگه بۉلمگن. دوستم قبیله سالارلری فدرال نظامی نینگ چوکاتیده بۉلیب، اﯢز امپراتورلیک لرنی شمال تمانگه شکل لنتیریشینی اﯢیله یدی. تغین بیر تماندن عبدالله گروه سی اوشبو طریقدن پارلمانی توزه تیب، صدارت چوکی سیگه اﯢلتیریب کیف قیلیش امیدی ده بۉلگن.
افغانستان مظلوم کیشیلری اﯢتگن نیچه دهه تجربه لرینی اېسلب، درک قیلیش لری کېره ک. اوشبو تورپاق نینگ هربیر باسقینچ لری بیلن قرشی کۉرشمسه لر و مزدورلرینی قدرت دن توشیریب، محکمه گه تارتمسه لر، اﯢلکه نظامی قدرال یاکی مرکزلیک بۉلسین دېب ایتیش فقط گینه ایشک نینگ موره سینی اﯢزگر تیریشدن باشقه هیچ بیر نرسه بۉلمه یدی.
لطیف پدرام، غلام سخی ارزگانی، علی محقق نسب، داکتر ثنا نیکپی، عوض نبی زاده، اکبر همت فاریابی وباشقه لر جنایت ایستاووچیلر و مرتجع روشنفکرلر فدرالیزم تبله سینی باشقه لردن کۉره کۉپراق چله دیلر. بولر جاری بدبختلیک لر علت لریدن ملت اعتبارینی باشقه تمان منحرف بۉلیشیگه اینتیله دیگن شیطانلردن دیر. بوبیلن بیرگه اینگ یوقاری و یخشی نظرلر قلقله قیلیب، تورلی قوملرده گی انچه آگاهسیز ملتنی دردمندی بۉلیب اۉرین آلیش اوچون اینتیلماقده لر. اوشبو مهره لر باسقینچ لر «تیوریسن» لریدن بۉلیب، آخر تحلیلگه کۉره مافیا باندلری و وحشی جنگسالارلر پادوانی شکلده عمل قیله دی.
بولر تورلی کوک و قیزیل باغلرنی کۉرستیب، افغانستان ملتیگه فدرلیزیم نظامینی بهشت بۉله دیگن نظام دېب شعار بېرماقده لر. یلغوز بیر ساتیلگن عنصر لردن بیری داکتر همت فاریابی نینگ فدرالیزمدن آلگن نتیجه سیگه کۉره قوییگه اعتبار بېریب، فکر قیلسک:
«غیرمتمرکز نظام نینگ قوریلیشی، اجتماعی عدالت نینگ برقرار بۉلیشی و تجزیه بۉلمی ملی بیرلیککه سبب بۉله دی.»
ملی جنبش و طالبلر
جهان سطحیگه هم ایریم چپ گرالر، شوونیست پشتونلر و طالبلر مدافع سی مذهبی بنیادگرالر بیلن بیرگه بونده ی استدلال قیله دی: طالبلر تشقی نظامیلر گه قرشی بۉلیب، اوروشماقده لر. و اولرنینگ ملی کوچ دېب اته یدی و اولردن دفاع قیلیشنی اۉزیگه وظیفه بیله دی. حقیقتاً «طالبلر تحریکی» ملی و اېرکین لیک ایستاووچی؟
وحشی طالبلر تمانیدن اولدیریلگن یکاولنگ قربانی لر گۉرلری
توی مراسیم لریدن نیچه کون اۉتگندن سۉنگ لطیفه ، اېری، اوچ کیشی خویش لری و نیچه اۉلکه داش لریمیز وحشی طالبلری تمانیدن قورال آرقه لی اۉلدیریلدی.
طالبلر نینگ یکاولنگده دسته‌جمعی قتلی، رباطک، مزار شهری، دره شمالی و خواجه غار ولسوالی نینگ یېر کویدیرووچی سیاستی، بودا مجسمه سینی بیزیشی، غور ولایتیده گی ۱۴ کیشی هزاره اۉلکه داش لریمیزنی اۉلدیرشی و دایکندی لیک ۱۷ یاشلرنی اولدیرشی، یوزلرچه پارتیلش عملینی بجرگن یوقاریده گی ایتیلگن جنایت لری بیلن بیرگه تغین هم مینگدن آرتیق تورلی جنایت لریگه کۉز توتیلگنده اولرنینگ «ملی» کوچ و «امپریالیستگه قرشی» دېب خطاب قیله آله میزمی؟
ایجابی جواب قیریش نیچه دلیل لرگه کۉره نادان اۉیلش دیر:
• بیرینچی آدیمده بیر ملی حرکت اۉلکه نینگ برچه تمانلرینی اسرشی، غیروابسته بۉلیشی و دفاع قیلیشی کېره ک. حاضر طالبلر عکسینچه امپریالیزم ، پاکستان و عرب ارتجاعی مولودی دیر. اولر تشقی ارباب لری نینگ ارقه داشلیگی بۉلمسه دوام تاپمه یدی.
• اۉلکه سېور و اۉزگه گه قرشی توریشگه دعوا قیله دیگن جنبش، بیراق باشقه تماندن باشقه اۉلکه لرنینگ استخباراتیگه بۉلمسه لر. بونده ی گروه اېرکین لیک ایستاووچی و ملی بۉلیشی ممکن اېمس دیر.
• بیر ملی حرکت اۉلکه کیشیلری نینگ آلغه باریشی و آسایشته لیگی ده بۉلیشی کېره ک، طالبلر خلافتی نادانلیک، اۉرته عصر بربریتی انگیزاسیون خوفلی دستگاه سیدن قوییراق عمل قیله دی. اۉلکه میزنینگ یاریم نفوسینی ابتدایی حقوق لردن محروم قیلگن وحشی گروه نی جاهلیگی اېمس می؟ بولرنینگ ملی جنبش دېب ایته آله میزمی؟
• طالبلر حیاتی پاکستان، امریکا پولی، قورالی و هرویین و تریاک گه باغلیق بۉلگن،اوشبو ملتگه اینگ کتّه خیات جمله سیدن سنله دی.
یوقاریده گی ماده لر باشقه قنچه سانسیز دلیللرگه کۉره نتیجه آلیشدن سۉنگ وحشی طالبلر نینگ «ملی»و«اېرکینلیک ایستاووچی» گروه دېب ایتیشده، بیرینچیده اېرکینلیک مفهومینی توشونمه ی همده اوشبو گروه نینگ ماهیتی و انسان دشمنی و اولرنینگ قنده ی تاپیلیشیدن آگاهسیز بۉلگن.
دیورند خطی
دیورند خطی کشمیر مسله سی کبی انگلیس نینگ یمان استعمار میراث دیر. بوگونگچه دشمن لر منبع سی بۉلیب قالگن. افغانستان ملتی اوشبو خط نینگ وطنفروش امیری تمانیدن قۉل قۉییل گنینی مردود بیله دی . بیراق حاضرچه خیبر پشتونخواه و بلوچستان ملتینی تقدیری البته اجتماعی و اقتصادی گینه یخشی وضعیتگه اېگه بۉلیشینی قبول قیلیش کېره ک. اېرکین و عدالت لیکده برچه لردن سۉره ش یۉلی بیلن تعیین لنیشی کېره ک. اوشبو بویروق، طبعیی حالده ایکی اۉلکه گه ملت و اېرکین دولت اۉرته گه کېلیش زمانیده میسر بۉله دی. سردار داوود و نجیب نینگ پاکستانگه قرشی غر و فشی افغانستان نینگ ملی منفعتی معناسیده اېمس اېدی.
بلکیم خودکامه و اېلگه قرشی بۉلگن دولتلر ملی احساسات دن یمان فایده لنیب، دیورند خطینی وسیله قیلیب، عامه ذهنینی اۉلکه ده گی یمان شرایطدن ناتوغری یۉلگه یۉللسه لر. شو وسیله بیلن اۉز دیکتاتورلیک لریگه دوام بېرسه لر. تغین بیرتماندن وطنی طالبلر تجزیه سیگه کۉره دیورند خطینی حل بۉلینگن دېب بیله دی. بو حل بۉلیشده ملت حقوقینی کۉزگه توتمه گن بلکیم قومپرست لر قره شیدن اوشبو منطقه لرنی افغانستانگه تېگیشلی بۉلگنیده پشتون لر نفوسی فیصدی یوقاری بۉله دی.
پاکستان حاکم نینگ خیانتی و قنچه اصل گره لرینی قۉل تشلشی، اېلمیزگه کۉره اوشبو دیورند خطیده کۉره دی. بیراق اوشبو فکر بوتونله ی ناتوغری دیر. پاکستان دولتی امریکا نینگ برنامه و استراتژی سیگه کۉره منطقه ده فعال بۉلیب، نیچه دهه دن بۉیان کاخ سفید نینگ تروریست اسراووچی پروژه سینی اجراچیسی دیر. اوشبو اۉلکه دیروند قضیه سینی فیصله بۉلینگن بیر مسله دېب قیته-قیته اعلان قیلگن و نیچه وقت آلدین امریکا هم اوشبو خط نینگ مرز حیثیده رسمیتگه تانیگنینی اعلان قیلدی. اگرده افغانستان دیورند خطینی رسمی دېب بیلسه هم وضعیتلرگه اینگ کیچیک تاثیر هم کېلمه یدی. حاکم قانلی ظلمیدن قۉل تارمه ی اینیقسه اولرنینگ نظامیلری اۉلکه میزگه دوادم تاپه دی.
قیسقچه سی، افغانستانده ملی ضدیت لر حلی اوچون ملی و مردمی بیر دولت قوریلمسه ممکن ایمس دیر. باسقینچیلر و هم نظرلری هربیر گپیده «ملی بیرلیک» مقوله سینی هرقنچه تیلگه آلسه هم بیراق عمللریگه کۉره اۉز شیطانلیک مقصدلریگه اېتیشی اوچون ملیت، تیل، سمت و مذهب قرشیلیک لر اوتینی پیلب تۉخته یدی. اېرکین افغانستان بۉلمسه و ملی خاینلر قدرتده بۉلسه اوشبو قرشیلیک لر کون سین شدت تاپه دی.
اۉلکه میزنینگ برچه قوملری ملی بیرلیک و بیرلشووگه اېتیشیش اوچون، ملی شخصیتلر، کوچلری و اېرکین لیک ایستاووچیلر اۉزلریگه کتّه وظیفه و مسولیت بیلیب، کیشیلرنی آگاه لنتیریب ملی خاینلر دسیسه سی نینگ آچیقلسه لر. اولرنینگ چین دشمنلری مقابیگه تۉختدسه لر. هرقوم گه تېگیشلی خاینلری کیشیلر تمانیدن اینیقسه هربیر قوم روشنفکرلری تمانیدن تانیتیلیب، افشا قیلیب، محکوم قیلمسه، ملی بیرلیککه اېتیشیش بیر تیش کۉرگنده ی باقی قاله دی.
